Tương truyền rằng động Hoa Sơn là nơi nuôi Ấu chúa thời vua Đinh. Trước đây động có tên là Bà Đẻ, sau này khi vua Tự Đức đến thăm đổi tên động thành Hoa Sơn. Động Hoa Sơn nằm ở độ cao gần 70m so với mặt nước biển, du khách leo qua 153 bậc đá là đến động. Động dài khoảng chừng 100m, xuyên qua thân núi tạo thành 3 hang liền nhau hình tam cấp là các hang: Hạ, Trung, Thượng.

Qua cửa tiền bước lên cao gần 3m là hang Hạ, đây cũng là ngôi chùa thờ Phật. Bởi trong hang có thờ Phật, các pho: Tam Thế, Thiên Phủ, Phật Bà Quan Âm, Quan Âm Thị Kính… Ngoài ra, trong chùa còn có 2 pho tượng cao to mà dân gian hay gọi là ông Thiện và ông Ác.

Từ hang Hạ qua 10 bậc đá là đến hang Trung, hang giống như một ngôi nhà vòm cao rộng khoảng 30m. Trần và hành lang bên trái có nhiều nhũ đá với hình dáng sinh động. Hang Thượng cao hơn hang Trung khoảng 8m. Hang Thượng nhỏ hơn hang Trung và Hạ nhưng càng đi sâu vào trong hang, cảnh đẹp trong hang càng kỳ vỹ.

Bước lên cao gần 2m là ra tới cửa hậu, từ đây du khách sẽ có dịp để chiêm ngưỡng một phần non nước Ninh Bình. Đến với động Hoa Sơn du khách sẽ được thả mình vào thiên nhiên mây trời, được khám phá non cao, động thẳm, ruộng đồng xanh tươi của một vùng quê yên bình.