Là đảo đất, rộng 12km2, đảo Ngọc Vừng có người ở, có bến cảng cổ Cống Yên thuộc hệ thống thương cảng cổ Vân Ðồn từ thế kỷ XI, có di tích thành cổ nhà Mạc và nhà Nguyễn. Trước kia người dân trên đảo có nghề khai thác ngọc trai dưới đáy biển. Ngọc trai ở đây nổi tiếng là đẹp và sáng, người xưa đồn rằng vào ban đêm tàu thuyền từ xa thường nhìn thấy cả ánh hào quang của trai biển trong một vùng sáng quanh đảo, vì thế mà có cái tên là Ngọc Vừng.
Ngày nay ở quanh vùng này người ta vẫn còn mò trai lấy ngọc, đồng thời nghề nuôi trai lấy ngọc cũng đang phát triển mạnh ở đây. Từ trên tàu du lịch, các bạn có thể nhìn thấy các trại nuôi trai dập dềnh trên mặt biển.
Nằm ở phía nam của đảo là bãi tắm Ngọc Vừng, với bãi cát dài khoảng 3km vàng óng dưới ánh mặt trời. Đến đây du khách được tắm biển, được vãn cảnh. Hải sản ở đây tươi ngon và rẻ, được cung cấp bởi những người dân chài địa phương.