Là một huyện địa đầu phía bắc của Khánh Hoà, nằm phía nam dãy Đèo Cả - Vọng Phu, có tổng diện tích tự nhiên 550km2, trong đó 3/4 diện tích là rừng. Tổng dân số 119.860 người, mật độ dân số 218 người/ km2. Dân cư sống chủ yếu bằng nông nghiệp, ngư nghiệp và lâm nghiệp. Huyện lỵ là thị trấn Vạn Giã nằm cách Nha Trang 60 km về phía bắc. Đường sắt xuyên Việt chạy qua huyện với các ga quan trọng là Đại Lãnh, Tu Bông, Vạn Giã.
Vạn Ninh có nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú, nổi tiếng nhất là bãi biển Đại Lãnh, được vua Minh Mạng chọn làm biểu tượng khắc vào 1 trong 9 đỉnh đồng đặt trước Thế Miếu (năm 1836). Phía nam Đại Lãnh có một vùng non nước kỳ thú, được Hiệp hội du lịch thế giới (WTO) và chương trình phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) đánh giá là khu du lịch nhiệt đới phức hợp với bãi tắm đẹp nhất, một trong những thắng cảnh quyến rũ nhất trong khu vực Châu Á và Viễn Đông: Vịnh Văn Phong, nơi có phần đất vươn ra biển Đông xa nhất nước, có đặc thù của vùng vịnh kín gió, có độ sâu trung bình 20-27 mét, gần đường hàng hải quốc tế, đã tạo ra khả năng lớn để khai thác kinh tế cảng biển, cảng chuyển tải quốc tế, dịch vụ thương mại. Vịnh Văn Phong còn là điểm hội tụ lý tưởng của các cảng trên bán đảo Đông Dương và khu vực châu Á Thái Bình Dương. Hiện tại đã có cảng Đầm Môn là cảng nước sâu nhất miền Trung (tàu 30.000 tấn có thể ra vào xuất khẩu cát).
Khoáng sản có cao lanh Xuân Tự, cát trắng Đầm Môn, sa khoáng imenit Vĩnh Yên - Hòn Gốm, đá granit Tân Dân, vàng Xuân Sơn... với trữ lượng lớn.