Nếu như trước đây, khách du lịch tàu biển đến Hạ Long với số lượng không đáng kể, thì đến nay, mỗi năm Quảng Ninh đón hàng trăm chuyến tàu với hàng trăm nghìn lượt du khách đến tham quan.

Với lợi thế có trên 250km bờ biển, 1.553 vùng vịnh kín và có cảng biển nước sâu thông thương với các tuyến đường biển quốc tế đã tạo cho Quảng Ninh có nhiều tiềm năng lớn để phát triển các ngành kinh tế cảng biển. Đặc biệt, hơn thế nữa, trong lòng biển Quảng Ninh còn chứa đựng Vịnh Hạ Long hai lần được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới. Bên cạnh đó, còn có Vịnh Bái Tử Long và rất nhiều hòn đảo, bãi biển đẹp, hấp dẫn... đã tạo được sức hút kỳ diệu đối với du khách trong và ngoài nước. Quảng Ninh đang dần khẳng định vị trí quan trọng trong lòng khách du lịch đường biển mỗi khi đến Việt Nam.

Nói đến tuyến du lịch đường biển đang hoạt động hiện nay, không thể không nói đến tuyến đường biển Bắc Hải (Trung Quốc) - Hạ Long (Việt Nam). Đây là tuyến đường biển được hình thành từ năm 1998, sau một thời gian hoạt động bị gián đoạn, đến tháng 3-2006, tuyến đường biển này được khai thông trở lại. Với những cách làm mới nâng cao chất lượng phục vụ của các doanh nghiệp lữ hành tham gia đón khách cùng sự vào cuộc mạnh mẽ của các ban, ngành chức năng đã tạo được ấn tượng tốt đẹp với du khách. Lượng khách du lịch Trung Quốc đến Hạ Long thông qua tuyến đường biển này tăng mạnh. Theo thống kê của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, chỉ tính khoảng hơn 1 năm khi tuyến đường biển này hoạt động khai thông trở lại đã đón được 140.000 lượt khách gần bằng tổng số khách Trung Quốc đi bằng đường biển đến Quảng Ninh trong 7 năm trước.

Hiện nay, tuyến đường biển Bắc Hải - Hạ Long đang hoạt động với sự tham gia của 2 con tàu Oriential Princess (Đông Phương Công Chúa) và Mingfai Princess (Minh Hoa Công Chúa) với hành trình chạy xen kẽ mỗi ngày/chuyến. Như vậy, mỗi ngày Hạ Long đón khoảng 500 khách du lịch đến từ tuyến đường biển này. Cùng với tuyến du lịch đường biển Bắc Hải - Hạ Long, tuyến đường biển Hồng Kông - Tam Á - Hạ Long và từ các nước châu Âu, châu Mỹ... đến Hạ Long trên các con tàu của các hãng tàu biển quốc tế lớn như Star Cruises (Malaysia), Costa Crociere (Italia)... do Công ty Dịch vụ lữ hành Saigontourist và công ty TNHH Tân Hồng tham gia đón khách cũng chiếm một số lượng lớn khách đường biển. Hiện nay, tại Việt Nam, Công ty Dịch vụ lữ hành Saigontourist được đánh giá là một trong những đơn vị chuyên nghiệp trong lĩnh vực du lịch bằng đường biển. Bà Đoàn Thị Thanh Trà, Trưởng phòng Tiếp thị của Công ty cho biết, chỉ tính riêng trong 10 tháng đầu năm 2008, Công ty Dịch vụ lữ hành Saigontourist đã đón hơn 76.000 lượt khách du lịch đến Hạ Long bằng đường biển từ các tàu Super Star Virgo, Costa Allegra, Super Star Libra (tăng 5,3 lần so với cùng kỳ năm ngoái). Trong đó, có tàu Super Star Virgo đến Hạ Long theo hành trình định tuyến thứ ba hàng tuần đưa khách đến Hạ Long. Sau khi lên bờ, du khách được đi tham quan Hòn Gai, Bãi Cháy, Công viên quốc tế Hoàng Gia và một số hòn đảo, hang động nổi tiếng của Vịnh Hạ Long, thời gian lưu trú của tàu từ 1-2 ngày. Khách du lịch của các tàu này chủ yếu mang quốc tịch Trung Quốc, Anh, Italia, Tây Ban Nha, Pháp, Bỉ, Đức...

Một điều dễ nhận thấy, hiện nay loại hình đi du lịch bằng tàu biển ngày càng tăng. Nhất là vào thời điểm những tháng cuối năm khi mà nhu cầu khách du lịch nước ngoài tìm đến Việt Nam để nghỉ đông tăng. Họ thường chọn loại hình du lịch bằng tàu biển. Theo đánh giá của các doanh nghiệp lữ hành, phần lớn khách du lịch tàu biển đều là những người lớn tuổi, có thu nhập cao và ổn định. Chính vì thế, họ đòi hỏi rất cao về nhu cầu dịch vụ và đặc biệt rất thích mua sắm. Chị Hoa, chủ một cửa hàng kinh doanh bán đồ lưu niệm ở khu du lịch Bãi Cháy cho biết, đối tượng khách hàng của chị chủ yếu là khách du lịch tàu biển bởi nhu cầu mua sắm của họ rất cao ...

Thực tế, trong những năm gần đây, lượng du khách đến bằng tuyến du lịch đường biển tăng mạnh, nếu như năm 2001 có khoảng 78 nghìn lượt du khách đến Hạ Long bằng đường biển thì con số đó đã lên tới gần 200 nghìn lượt vào năm 2007. 9 tháng đầu năm nay, du khách quốc tế đến Hạ Long bằng đường biển với khoảng trên 100 nghìn lượt khách. Tuy nhiên, nếu so với tổng lượng du khách quốc tế đến Quảng Ninh trong 9 tháng đầu năm nay là trên 2 triệu lượt thì khách du lịch đường biển đến Hạ Long chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng: Để thu hút khách tàu biển đến với Hạ Long thì việc đầu tư xây dựng cảng khách du lịch là việc làm rất cần thiết. Bởi hiện nay, Quảng Ninh chưa có cảng nào đủ tiêu chuẩn về cơ sở vật chất để đón khách du lịch đường biển. Thực tế, vẫn phải sử dụng cảng Cái Lân, cảng chuyên dụng hàng hoá để đón khách. Còn cảng Hòn Gai, nhiều tàu có trọng tải lớn do không cập được vào bờ, vì không có cảng tàu nên các tàu khách đến đều phải neo đậu cách cảng khoảng 500-1.000m. Khách xuống tàu được chuyển tải qua một chiếc sà lan cũ và sau đó được chuyển qua các tàu nhỏ để di chuyển vào bờ. Điều này vừa thiếu an toàn, gây mệt mỏi và mất thời gian cho du khách. Bên cạnh đó, các yếu tố như sản phẩm du lịch còn thiếu đa dạng, công tác tuyên truyền, quảng bá cho du lịch đường biển còn hạn chế, chất lượng phục vụ chưa chuyên nghiệp, mới chỉ tập trung khai thác thị trường khách Trung Quốc v.v... vẫn là những điểm yếu mà du lịch Quảng Ninh cần phải khắc phục để phát huy thế mạnh của du lịch đường biển, góp phần đưa “Quảng Ninh trở thành một trung tâm du lịch có đẳng cấp khu vực và châu lục vào năm 2015” theo tinh thần Nghị quyết mà Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XII đã đề ra.