Là thôn vùng cao của xã Phương Tiến, cách trung tâm thành phố Hà Giang (tỉnh Hà Giang) khoảng 20 km, thôn Xà Phìn nằm dưới chân dãy Tây Côn Lĩnh có độ cao trên 1.000 m so với mực nước biển, khí hậu ôn hòa, quanh năm mát mẻ, thôn có 100% đồng bào Dao sinh sống. Nơi đây được du khách quan tâm bởi cảnh sắc thiên nhiên gần như còn nguyên vẹn.

Khi tới Xà Phìn vào mùa lúa, du khách sẽ cảm nhận được trọn vẹn nhịp sống thanh bình của vùng cao.

Tại Xà Phìn mỗi mùa mang vẻ đẹp riêng, nhưng đẹp nhất là mùa lúa chín, lúc này, trên những thửa ruộng bậc thang lúa ngả màu vàng tạo nên khung cảnh khó quên cho du khách. Cùng với khí hậu mát mẻ thì kiến trúc làng bản còn giữ nguyên nét truyền thống tại Xà Phìn với nhiều phong tục, tập quán đặc sắc cũng là điểm thu hút du khách khi đến với nơi này. Đặc biệt khi tới đây vào mùa lúa, du khách sẽ cảm nhận được trọn vẹn nhịp sống thanh bình của vùng cao.

Xà Phìn vẫn được người dân ví như "ốc đảo" giữa núi rừng khi giữa trùng điệp núi rừng xuất hiện một bản làng của người Dao với cảnh đẹp nên thơ, mang đủ các đặc trưng của vùng cao Hà Giang. Giữa muôn trùng màu xanh của núi rừng là trập trùng ruộng bậc thang.

Cảnh sắc thiên nhiên hùng vỹ, những nương ruộng bậc thang nhuộm vàng khi mùa lúa chín, rồi lại trở mình như những tấm gương phản chiếu đất trời khi nước đổ hay những gốc chè Shan tuyết cổ thụ trăm tuổi và đặc trưng nhất là những mảng xanh rêu phủ trên mái lá cọ đã khiến du khách đắm chìm trong cảnh sắc vùng cao.

Những mái nhà phủ đầy rêu xanh tại Xà Phìn.

Nét đặc trưng dễ thấy nhất là những mái nhà lá cọ được “phủ” một lớp rêu xanh mướt. Theo một số người dân bản địa, sở dĩ những mái cọ nơi đây được phủ rêu bởi đặc thù địa hình núi cao, độ ẩm và mát mẻ quanh năm, mỗi tháng có tới trên dưới 20 ngày mưa nên tạo điều kiện rất thuận lợi để rêu tồn tại và phát triển.

Bao đời nay, từng lớp rêu cứ thế dày lên, tầng tầng lớp lớp như biết bao thế hệ người dân tộc Dao nơi đây đã sinh sống dựa vào dãy Tây Côn Lĩnh. Đa phần bà con vẫn giữ nguyên nếp nhà, nếp sống cũ, có hàng chục mái lá được rêu phủ quanh năm. Những phên rêu này như những tấm “cách nhiệt,” mùa Hè giúp ngôi nhà mát mẻ, mùa Đông thêm ấm áp.

Nơi đây còn được thiên nhiên ưu đãi, với điều kiện điều kiện thổ nhưỡng tốt, khí hậu mát mẻ nên rất thuận lợi để phát triển cây chè, cũng có thể vì vậy mà chè ở đây ngon hơn các nơi khác. Chè Shan tuyết là giống chè quý hiếm, chỉ trồng được ở vùng cao, cây chè cao tới vài mét, có cây tuổi hàng trăm năm. Chè có búp to màu trắng xám, dưới lá có phủ một lớp lông tơ mịn, trắng nên người dân gọi là chè tuyết. Chè Shan tuyết có mùi thơm dịu, nước vàng sánh màu mật ong, rất tốt cho sức khỏe, được coi là đặc sản của tỉnh Hà Giang.

Ở đây người dân trồng chè phân tán và xen kẽ giữa các tán rừng cùng với các cây trồng khác. Nhà ít thì trồng khoảng chục cây, nhà nhiều thì vài chục cây lớn bé. Người Xà Phìn trước đây trồng chè chủ yếu để uống, giờ chè Shan tuyết có thương hiệu, được khách hàng ưa chuộng vì chất lượng chè tốt và an toàn do không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Hiện, vùng chè Shan tuyết Xà Phìn đã góp phần giảm nghèo, nâng cao đời sống đồng bào và bên cạnh đó còn mở ra cơ hội phát triển du lịch cho bà con nơi đây.

Người dân hái những búp chè Shan tuyết "hảo hạng".

Ngoài ra, men theo con đường nhỏ cheo leo uốn lượn được điểm tô giữa bạt ngàn rừng núi, thôn Xà Phìn ẩn hiện trong lớp mây mù bao phủ quanh năm.

Thiên nhiên Việt Nam nói chung và Xà Phìn nói riêng đều phong phú, cảnh sắc tươi đẹp không chỉ trong mắt du khách Việt mà còn được đánh giá cao bởi du khách quốc tế. Việc đánh thức, phát triển du lịch xanh, du lịch trải nghiệm gắn với đời sống người dân bản địa tại Xà Phìn của huyện Vị Xuyên, (tỉnh Hà Giang) là địa điểm rất đáng để du khách ghé đến.

Ngọc Quế