Đêm 11
tháng Giêng năm Nhâm Thìn, hàng nghìn người dân xã Tứ Xã và các vùng lân cận đã
đội mưa, tham dự Lễ hội Trò Trám (còn gọi là Lễ hội Linh tinh tình phộc) - lễ
hội độc đáo có một không hai của người dân xóm Trám, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao,
tỉnh Phú Thọ.
Lễ hội Trò
Trám có ba phần chính. Vào đêm 11 tháng Giêng, các trò đi cày, cấy, câu cá,
đánh lờ, dệt lụa, cung bông, thợ mộc, mua Xuân - bán Xuân và dạy học được trình
diễn tại sân miếu Trò.
Người dân
Tứ Xã còn tham gia diễn trò “Tứ dân chi nghiệp” miêu tả một cách dân dã nhất
những ngành nghề trong xã hội xưa như Sĩ, Nông, Công, Thương… Tất cả các trò
diễn xướng này đều có những lời hát, câu vè ẩn dụ với câu chuyện “tế nhị” về
khả năng bảo tồn nòi giống của con người.
Tâm điểm và
cũng là linh hồn của Trò Trám là “lễ mật” diễn ra lúc sang canh đêm 11, rạng
ngày 12 tháng Giêng - thời gian giao hòa giữa trời và đất, ngày cũ qua và ngày
mới bắt đầu.
Sau lễ tế
(bắt đầu vào lúc 23h) do các cụ cao niên trong làng thực hiện đến đúng 0h (ngày
12 tháng Giêng), cụ Thủ từ miếu Trò thắp hương và rước “nõ nường” – hai vật
tượng trưng cho giới tính nam và nữ (được làm bằng gỗ và sơn màu đỏ) thờ trong
miếu Trò và trao cho đôi nam nữ đã được chọn từ trước.
Sáng 12
tháng Giêng là lễ rước lúa thần cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Những bông lúa thu hoạch từ vụ trước thờ trong miếu được lấy ra và rước đến đền
Xa Lộc thờ vị tướng Phùng Lân Hổ thời Trần, rồi tiếp tục được rước xung quanh
làng.
Trong khi
rước lúa trên đường làng, các trò diễn vẫn tiếp tục thực hiện tại miếu Trò để
tạo không khí lễ hội. Lễ cúng thập bái thực hiện cuối cùng tại miếu Trò để kết
thúc lễ hội.
Ông Nguyễn
Hồng Toàn, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Tứ Xã cho biết Lễ hội Trò Trám là hoạt
động văn hóa tinh thần của người Việt cổ. Đây là lễ hội dân gian mang đậm tính
phồn thực của vùng trung du, đồng bằng châu thổ sông Hồng, phản ánh ước nguyện
sinh tồn, cầu mong con người cùng muôn vàn cỏ cây được sinh sôi, phát triển, xã
hội phồn thịnh, đời sống no ấm, hạnh phúc…
Trước kia,
lễ hội Trò Trám đã có lúc bị gián đoạn vì chiến tranh nhưng được người dân nơi
đây khôi phục từ năm 1993, trở thành lễ hội truyền thống của tỉnh Phú Thọ, thu
hút hàng nghìn khách tham dự.