Cách trung tâm thành phố Huế khoảng 42km về phía bắc, Phước Tích là một ngôi làng cổ được bao bọc bởi dòng sông Ô Lâu hiền hòa, uốn cong hình móng ngựa. Theo sử sách và gia phả các dòng họ ở làng ghi lại, Phước Tích do hầu tước Hoàng Minh Hùng (người Cẩm Quyết, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) lập ra từ năm 1470, dưới thời Vua Lê Thánh Tông. Trước kia, làng được gọi là Cồn Dương, sau mới đổi sang tên Phước Tích (với ý nghĩa là "tích phước"). Với lịch sử trên 500 năm, trải qua nhiều biến đổi, thăng trầm của lịch sử, Phước Tích vẫn bảo tồn được khá nguyên vẹn những đặc trưng của một làng Việt cổ xứ Huế với quần thể kiến trúc nhà rường độc đáo, nhiều vật dụng dân dã, các nghề truyền thống và đặc biệt là các lễ hội dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ.  

Hiện nay, làng Phước Tích có 27 nhà rường cổ, đa số là nhà 3 gian 2 chái và 17 nhà thờ họ, trong đó 12 nhà rường đã được xếp vào danh sách các công trình có giá trị văn hóa đặc biệt cần được bảo tồn. Nhà rường cổ tại Phước Tích hấp dẫn bởi vẻ đẹp dung dị, đơn sơ mà không kém phần trang nhã với kiến trúc nhà ở truyền thống có niên đại trên 150 năm, phản ánh sự giao thoa giữa kiến trúc dân gian và kiến trúc cung đình Huế. Bên trong những ngôi nhà này còn lưu giữ rất nhiều vật dụng có từ hàng trăm năm trước như: bàn ghế, tràng kỷ, bô ngựa (phản), tủ, bình vôi, mâm uống rượu, mâm ăn bằng gỗ, các loại hũ, lọ đựng mắm muối, lu đựng nước... Đặc biệt, mỗi nhà đều có khu vườn rộng khoảng 1.000 - 1.500m², trồng các loại cây ăn trái theo mùa. Bao quanh nhà là hàng rào chè tàu được cắt tỉa thẳng tắp. Trong làng còn có cây thị gần 1.000 năm tuổi, cây hoàng lan trên 100 năm tuổi hay những cây mai, tùng, mít, bồ quân, trần bì, bàng, bẹ… cổ thụ vẫn đang được người dân Phước Tích giữ gìn như tài sản vô giá.  

Bên cạnh đó, làng Phước Tích còn có hàng chục ngôi đình, đền, chùa, miếu thờ mang đậm nét tâm linh của cư dân làng cổ Việt Nam như: đình làng Trung, đền Văn Thánh, chùa Phước Bửu, miếu Cây Thị, miếu Đôi, miếu Quang Tế và các miếu Âm hồn, Con Cọp, Bà Giang (người Chăm),...  

Phước Tích còn được biết đến như làng gốm nổi tiếng với một số di tích lò gốm cổ trên 500 năm tuổi. Sản phẩm gốm Phước Tích đã có mặt trong đời sống sinh hoạt của người dân khắp miền Trung. Không chỉ sản xuất các sản phẩm gia dụng như: chách, chậu, om, niêu, ấm, tộ, cối tiêu, bình vôi, chum, ghè, thạp, thống..., gốm Phước Tích còn được sử dụng trong hoàng cung triều Nguyễn với nhiều cổ vật tinh xảo, đến nay vẫn còn được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế.

Để phục vụ tour du lịch “Hương xưa làng cổ”, tỉnh Thừa Thiên – Huế đã phối hợp với Trường Đại học Nghệ thuật Huế thực hiện đề tài khoa học “Nghiên cứu, phát triển một số mẫu mã sản phẩm gốm truyền thống đặc trưng của làng gốm Phước Tích” nhằm giúp những người thợ gốm làng Phước Tích thiết kế và thử nghiệm các mẫu mã gốm mới; đồng thời chuyển đổi dòng sản phẩm gốm dân dụng sang dòng gốm trang trí, ứng dụng có giá trị thẩm mỹ, kinh tế cao. Ngoài ra, Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) cũng đã phối hợp với Đại học Nữ Chiêu Hòa (Nhật Bản) hỗ trợ và đào tạo nghề cho 20 người dân Phước Tích nhằm sản xuất các mẫu gốm mới dựa trên kỹ thuật truyền thống để giới thiệu tại Festival Huế 2012.  

Đặc biệt, bên cạnh nghề gốm Phước Tích, tour du lịch còn quảng bá các nghề thủ công truyền thống một thời nổi tiếng ở huyện Phong Điền như: nghề điêu khắc, nghề đan đệm bàng, nghề bún và giới thiệu một số món ăn dân dã đặc trưng như: bánh gạo, vả trộn bánh tráng, tương... Đến với tour du lịch này, du khách còn được giới thiệu về các lễ hội, tham gia các trò chơi dân gian truyền thống và thưởng thức các tiết mục văn nghệ đặc sắc như: múa dật, hát sắc bùa, hò ô, hò giã gạo...  

Tour du lịch “Hương xưa làng cổ” sẽ giúp người dân và du khách hiểu hơn những giá trị văn hóa, lịch sử của làng cổ Phước Tích, từ đó nâng cao ý thức bảo tồn di sản, từng bước đưa làng trở thành điểm du lịch về nguồn hấp dẫn trong hành trình khám phá vùng đất cô đô.

Phạm Phương (TTTTDL)