Lịch sử văn hóa

Thành phố Lào Cai như dải lụa trải dọc phía nam ngã ba sông Hồng, sông Nậm Thi. Cách đây khoảng 50 - 60 triệu năm, trong đợt tạo sơn cuối cùng, vỏ trái đất vặn mình, đứt gãy tạo nên thung lũng sông Hồng (có địa bàn Lào Cai). Thành phố Lào Cai, trước Công nguyên đã là trung tâm kinh tế - chính trị - văn hoá quan trọng ở ven bờ sông Cối (sông Hồng). Thời phong kiến tự chủ, ngay vùng ngã ba sông đã hình thành đô thị cổ khá sầm uất gọi là “Bảo Thắng Quan”. Đó là cửa quan có thành luỹ, đồn binh bảo vệ, bất khả chiến bại. Bên hữu ngạn sông Hồng, đối diện với Hà Khẩu là “Lão Nhai” - có nghĩa là phố cổ. Bên tả ngạn sông Hồng là một thung lũng bằng phẳng trồng nhiều cây gạo, mùa xuân hoa gạo đỏ rực bờ sông, vì vậy gọi là “Cốc Lếu” (gốc gạo).

Tiềm năng phát triển kinh tế và du lịch

Với vị thế nằm ngay trên đường biên giới, được coi trọng đầu tư trùng tu các di tích, thành phố Lào Cai đang trở thành điểm du lịch có quy mô lớn, mỗi năm, có hơn trăm ngàn lượt du khách từ Trung Quốc và từ các nước khác đến thăm quan. Du khách đến Lào Cai, đi thăm các di tích, dạo quanh hệ thống đền chùa, người xem như thấy dấu ấn quá khứ đang trở về. Đó là ngôi đền Mẫu thờ bà chúa Thượng Ngàn cùng các vị thánh Đạo Mẫu. Đó là Đền Thượng thờ Quốc công tiết chế Trần Hưng Đạo - Vị tướng lừng danh đánh giặc Nguyên Mông, năm 1257, đã chỉ huy quân đội Đại Việt phòng thủ ở Lào Cai. Ngôi đền thờ toạ lạc trên đồi “Hỏa Hiệu”.

Trên đỉnh đồi, phía sau hậu cung còn có nhà “Phượng Đình” có 8 con rồng thời Trần chầu xung quanh. Nổi bật giữa “Phượng Đình” là tấm bia đá khắc về sự tích ngôi đền thờ Đức Thánh Trần: “Đền được khởi dựng vào thời Lê, niên hiệu Chính Hoà (1680 - 1705)… Đền xưa vẫn trầm mặc uy nghi trên đỉnh Mai Lĩnh, nhìn xuống dòng Nậm Thi uốn lượn…Hơn hai thế kỷ qua, đền không ngừng thu hút quần sinh, gồm đủ tao nhân mặc khách, nam thanh nữ tú, nam phụ lão ấu, hành hương hướng thiện…”.

Đến Lào Cai, du khách còn muốn đến thăm thành cổ, pháo đài cổ. Thành cổ Lào Cai được xây dựng từ lâu đời, sử sách không ghi rõ. Năm 1872, sau khi đánh đuổi giặc Cờ Vàng ra khỏi Lào Cai. Sau nhiều lần bị chiến tranh tàn phá, ngày nay dấu vết của thành cổ vẫn còn một đoạn chạy dài từ phía sau đền Mẫu dọc theo sông Hồng. Thành đắp bằng đất trộn sỏi mật mía, cao hơn 2 mét, có nhiều lỗ châu mai, tháp canh bảo vệ. Pháo đài cổ được người Pháp khởi công, người Nhật mở rộng pháo đài có hệ thống hầm ngầm nằm sâu trong lòng núi, nhiều hang ngách chằng chịt chứa nhiều điều bí ẩn chưa được khám phá.

Du khách đến thăm Lào Cai, không chỉ hành trình theo tour du lịch lịch sử mà còn đến thăm những công trình kiến trúc văn hoá – kinh tế hiện đại. Đó là quảng trường, đài tưởng niệm liệt sĩ. Hoặc lặng lẽ đến viếng đài tưởng niệm – nhà bia ghi sự tích Hồ Chủ Tịch lên thăm Lào Cai (ngày 23-24/9/1958). Công viên Nhạc sơn đang được xây dựng sẽ trở thành điểm vui chơi, giải trí quy mô lớn của vùng biên giới.

Giao thông

Thành phố Lào Cai cách Sa Pa 38km về hướng đông bắc, cách Hà Nội 338km. Thành phố Lào Cai là thành phố duy nhất trong toàn quốc nằm ngay sát đường biên giới, ở ngã ba sông Hồng và sông Nậm Thi. Thành phố Lào Cai còn là trung tâm các đầu mối giao thông toàn tỉnh. Từ đây, các tuyến đường lan toả về các huyện, thị xã. Ngày 28/3/1898, cây cầu Hồ Kiều được xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi nối liền cửa khẩu Trung Quốc với Lào Cai. Ngày 01/02/1906, ga Lào Cai được khánh thành nối liền Côn Minh (Trung Quốc) với Hà Nội - Hải Phòng. Hiện nay, mỗi ngày có hàng vạn lượt người qua cầu đường bộ Hồ Kiều II vừa được khánh thành cuối năm 2000, đường sắt sang Hà Khẩu, về Lào Cai.