Thông qua các sự kiện thể thao lớn, nhiều quốc gia trên thế giới đã tập trung trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ du lịch, xúc tiến quảng bá, thay đổi hình ảnh về du lịch của đất nước mình, từ đó tạo nên đòn bẩy lớn cho phát triển du lịch, tăng trưởng kinh tế cả ngắn hạn và dài hạn.
Chiến lược thúc đẩy du lịch sự kiện thể thao tại Tây Ban Nha
Tây Ban Nha (TBN) tập trung các chiến lược để thúc đẩy phát triển du lịch thông qua các sự kiện thể thao, đặc biệt là bộ môn bóng đá. TBN đã tận dụng rất tốt các lợi thế này để đẩy mạnh thương hiệu du lịch thể thao của quốc gia, thu hút thêm hàng triệu khách du lịch. Các loại hình du lịch thể thao thu hút nhiều khách đến tham gia thi đấu, theo dõi và cổ vũ tại TBN có thể kể đến như các trận đấu bóng đá, giải đua xe công thức 1, đua xe máy, đua thuyền buồm, chạy việt dã…
Sự kiện thể thao nổi bật Olympic 92 tại Barcelona được coi là cú huých thay đổi diện mạo của thành phố và quốc gia. Ngày 17/10/1986, Barcelona giành quyền đăng cai Thế vận hội mùa hè 1992, đây là cơ hội để nâng cấp, chỉnh trang quận Ribera theo trường phái kiến trúc Tòa thị chính từ năm 1981. Đây là thời điểm Barcelona thực hiện chính sách mở cửa hội nhập quốc tế và định hướng phát triển kinh tế hướng ra biển, liên tục hoàn thiện các điều kiện hạ tầng để đáp ứng nhu cầu đăng cai các sự kiện thể thao lớn.
Barcelona đã liên tục tổ chức các sự kiện lớn như đua xe Formula 1 Gran Premio de Espana, Giải xe đua thể thao công thức 1 - Formula 1 Gran Prix, Giải vô địch đua xe thế giới FIA World Rally Championship.
Sở hữu những sự kiện thể thao tầm cỡ thế giới, vùng Catalunya đã tận dụng lợi thế này để marketing du lịch. Catalunya xác định phát triển loại hình du lịch thể thao nhằm: phát triển các hoạt động rộng khắp toàn vùng và quanh năm để giảm tính mùa vụ; gia tăng giá trị các nguồn lực của điểm đến theo hướng có lợi cho cả khách du lịch và người dân; trở thành trải nghiệm cho cả khách du lịch và người dân.
Catalunya đã ban hành nhãn thương hiệu du lịch thể thao vào năm 2003 với mục tiêu quảng bá Catalunya là điểm đến thể thao hàng đầu, định vị điểm đến Catalunya mang tầm quốc tế, khuyến khích phát triển các sản phẩm mang tính phi thời vụ.
Các đối tượng được gắn nhãn thương hiệu là các thành phố, cơ sở thể thao, cơ sở lưu trú, và đại lý lữ hành. Các môn thể thao được gắn nhãn thương hiệu là điền kinh, chèo thuyền, canoeing, chèo xuồng, lặn, bóng đá, quần vợt, nhảy dù, đi xe đạp, bơi lội, chạy, các môn thể thao nhóm hoặc 3 môn phối hợp.
Ngoài ra, vùng cũng thu hút các vận động viên chuyên nghiệp và bán chuyên nghiệp đến Catalunya để thực hiện các chương trình tập huấn do đây là nơi có khí hậu dễ chịu và cơ sở hạ tầng hiện đại.
Các sự kiện thể thao tại Barcelona năm 2015 đã thu hút đến hơn 3,7 triệu khán giả với sự kiện có tỷ lệ khán giả nước ngoài lên đến 61% (Cuộc đua xe Formula 1 Gran Premio de Espana). Các giải xe đua thể thao thu hút nhiều khán giả đặc biệt là khán giả quốc tế và có giá trị kinh tế cao.
Thúc đẩy phát triển du lịch gắn với sự kiện golf tại Hàn Quốc
Năm 2012, Hàn Quốc tổ chức sự kiện thể thao quốc tế là Giải vô địch Ballentine - một trong những sự kiện lớn đẳng cấp ở châu Á - Thái Bình Dương, đây là giải đấu golf số 1 của Hàn Quốc và European tour. Giải đấu này thu hút những gôn thủ lừng danh nhất, nhận được sự quan tâm lớn của truyền thông và mang lại lợi ích lớn cho các nhà tài trợ, có quỹ giải thưởng lớn, được tài trợ bởi một trong những thương hiệu nổi tiếng nhất Hàn Quốc, được tổ chức tại sân golf đẳng cấp nhất Hàn Quốc.
Sự kiện được tổ chức nhằm hướng tới hoạt động thường niên với mục tiêu khẳng định Hàn Quốc là điểm đến du lịch golf hàng đầu thế giới; quy tụ các tay golf hàng đầu thế giới trải nghiệm và quảng bá Hàn Quốc là điểm đến du lịch golf hàng đầu với những sân golf tốt nhất thế giới; giúp giới thiệu quảng bá du lịch và thu hút khách du lịch golf, khách du lịch công vụ có khả năng chi trả cao.
Chính phủ hỗ trợ giải vô địch Ballentine nhằm tăng thu hút đầu tư vào Hàn Quốc trong lĩnh vực du lịch, truyền thông, quan hệ công chúng… Cơ quan du lịch quốc gia Hàn Quốc là đối tác chính thức của giải vô địch Ballentine. Như vậy, đây là một sự phối hợp công - tư và hai bên đều có trách nhiệm cũng như quyền lợi.
Toàn bộ thời gian trước và trong sự kiện, Cơ quan du lịch quốc gia Hàn Quốc đã có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong việc xúc tiến hình ảnh du lịch Hàn Quốc ra khắp thế giới. European tour production sản xuất một chương trình truyền hình chất lượng cao, công chiếu cả nước và các thị trường khu vực trong 4 ngày. Tin tức về giải Ballentine được phổ biến ở các điểm đến hàng đầu Hàn Quốc tới hơn 537 triệu khán giả. Thương hiệu du lịch Hàn Quốc được khẳng định thông qua truyền miệng từ các bình luận viên.
European tour production lồng ghép thêm các phong cảnh đẹp của Hàn Quốc vào các chương trình đưa tin. Slogan “Korea always welcome you” được sử dụng trong tất cả các chiến dịch quảng cáo trong khu vực. Các buổi họp báo với các golf thủ hàng đầu được tổ chức tại các địa điểm đẹp của Hàn Quốc.
Cơ quan du lịch quốc gia Hàn Quốc (KTO) chủ trì các hoạt động cùng đại sứ Yang của giải, xây dựng nội dung chương trình truyền hình với vai trò chủ nhà đăng cai sự kiện và chào đón khách du lịch đến từ khắp nơi trên thế giới. Các golf thủ trực tiếp xuất hiện và giới thiệu các hình ảnh của Du lịch Hàn Quốc trong chương trình phát của tất cả các trận thi đấu và được KTO toàn quyền sử dụng.
Giải Ballentine đã có những đóng góp đáng kể vào sự phát triển du lịch của Hàn Quốc và kinh tế địa phương, ước tính khuyến khích chi tiêu ít nhất 8 triệu USD.
Nhật Bản hướng đến Olympic 2020
Chính phủ Nhật Bản đã xác định trong chính sách phát triển du lịch, sự kiện thể thao được coi là cơ hội để thu hút du khách. Mục tiêu của chiến lược này là nâng cao kinh tế địa phương thông qua du lịch thể thao.
Một số ví dụ điển hình có thể thấy rõ các chính sách của Chính phủ Nhật Bản khuyến khích du lịch thể thao như:
Pacific League là một trong hai giải bóng chày chuyên nghiệp của Nhật Bản. Có rất nhiều người hâm mộ bộ môn bóng chày của Nhật Bản đến từ Đài Loan (Trung Quốc) vì những cầu thủ chuyên nghiệp của Đài Loan (Trung Quốc) cũng thi đấu tại giải này. Cơ quan du lịch quốc gia Nhật Bản (JNTO) đã tận dụng cơ hội này để quảng cáo du lịch Nhật Bản thông qua các sự kiện tại Đài Loan (Trung Quốc) và kênh truyền hình quốc tế có chiếu các trận thi đấu bóng chày. Bên cạnh đó, họ đã tổ chức xúc tiến bán các tour đặc biệt liên quan đến sự kiện này thông qua các công ty du lịch Đài Loan (Trung Quốc). Kết quả, giải đấu này thu hút 1.193 người tham dự các tour từ Đài Loan (Trung Quốc) đến Nhật Bản để xem giải đấu.
Bên cạnh đó, Nhật Bản thu hút khách du lịch thể thao tham gia các hoạt động thể thao như trượt tuyết và lướt ván tuyết. 3 thành phố tại Nhật Bản nổi tiếng với các khu trượt tuyết và lướt ván tuyết vào mùa đông thu hút rất nhiều khách du lịch quốc tế là Niseko của Hokkaido, Zao của Tohoku và Hakuba của Nagano…
Để chuẩn bị cho Olympic và Paralympic Games Tokyo 2020, Nhật Bản đã chọn 91 thành phố làm chương trình “đơn vị chủ nhà” để giao lưu quảng bá với những nước tham gia các trận đấu. Chính phủ hỗ trợ ngân sách đối với các thành phố đã đăng ký để thực hiện chương trình giao lưu quảng bá và hỗ trợ các trại huấn luyện. Việc này đã khuyến khích toàn cầu hóa cộng đồng địa phương, nâng cao kinh tế địa phương qua việc cung cấp dịch vụ du lịch, giới thiệu những nét đẹp và môi trường thân thiện với du khách.
Chính phủ Nhật Bản đã có kế hoạch mang tính chiến lược để chuẩn bị cho Tokyo Olympic và Paralympic Games Tokyo 2020 với mục tiêu: đạt 40 triệu lượt khách du lịch quốc tế năm 2020, nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh đón khách du lịch quốc tế hướng tới mục tiêu 60 triệu lượt; triển khai thành công một kỳ Olympic và Paralympic thân thiện với môi trường và không biên giới; nâng cao thương hiệu du lịch Nhật bản là điểm nghỉ dưỡng và du lịch MICE; tối đa hóa tác động của các giải đấu trên toàn đất nước thông qua việc nâng cao nhận thức về điểm đến và cải thiện môi trường thân thiện với khách du lịch; nâng tầm du lịch trở thành ngành kinh tế chủ chốt, đưa Nhật Bản trở thành điểm đến hàng đầu; đẩy mạnh sự tham gia, gắn kết của các tình nguyện viên và các nhà tài trợ cho các trận đấu.
Theo kế hoạch chiến lược của Chính phủ, Chiến lược phát triển Du lịch Mới của Nhật Bản nhằm thúc đẩy nền kinh tế Nhật Bản (2020 - 2030), một số giải pháp cụ thể về xúc tiến quảng bá đã được xác định, trong đó có chú trọng gắn kết với sự kiện Olympic 2020: xây dựng và phát triển các tổ chức quản lý điểm đến (DMO) đẳng cấp thế giới; nâng cao hiệu quả hoạt động marketing cho chiến dịch “Visit Japan”, đặc biệt tập trung vào trước kỳ Thế vận hội và Á vận hội…
Du lịch thể thao tại Thái Lan
Thái Lan phát triển du lịch thể thao ở cả loại hình hiện đại (gồm golf, quần vợt, marathon, bóng đá) và truyền thống (đua thuyền, đấm bốc Thái, thả diều, sepak takraw). Quốc gia này có tiềm năng về du lịch thể thao với 229 sân golf, 21 trung tâm huấn luyện Muay Thai, 10 sàn đấu Muay Thai, 4 chương trình thi đấu Muay Thai. Các sự kiện thể thao lớn diễn ra thường xuyên trong năm tại Thái Lan, ví dụ năm 2017 tất cả các tháng đều có ít nhất một sự kiện thể thao lớn.
Du lịch Thái Lan sử dụng hiệu ứng của thể thao như là các công cụ marketing du lịch. Các giải đấu thể thao chuyên nghiệp và sự kiện thể thao quần chúng là động lực để thu hút người tham gia, người cổ động viên. Bên cạnh đó, các sự kiện thể thao cũng là kênh quan hệ công chúng hữu ích để Thái Lan quảng bá hình ảnh quốc gia. Và từ đó, phát triển nên những sản phẩm du lịch thể thao như các tour tham gia vào sự kiện thể thao quốc tế tại Thái Lan: Lễ hội Wai Kay Muay Thai thế giới, Giải vô địch thế giới mô tô nước (Jet ski), Lễ hội thả diều thế giới, Giải marathon thế giới, Hội chợ du lịch golf Thái Lan, Giải quần vợt mở rộng Thái Lan…
Cùng với đó là các công cụ marketing cho các sự kiện thể thao được triển khai đồng bộ như các áp phích quảng cáo, sách hướng dẫn tại các sự kiện thể thao cho khách du lịch, trang web của Tổng cục Du lịch Thái Lan quảng cáo cho sự kiện thể thao, chuỗi chương trình về thể thao trên truyền hình và trên mạng trực tuyến tại các kênh truyền hình quốc tế nổi tiếng thế giới, mạng xã hội…
Bộ môn võ truyền thống của Thái Lan là Muay Thai đã góp phần không nhỏ vào thu hút khách du lịch đến Thái Lan và kéo dài thời gian lưu trú, tăng chi tiêu của khách. Vì vậy, Du lịch Thái Lan đã tích cực quảng bá du lịch thể thao thông qua tổ chức sự kiện Lễ hội waik ro Muay Thai thế giới, hỗ trợ các lớp học Muay Thai trên cả nước, tập trung vào các địa bàn thu hút nhiều khách du lịch, tại đây còn tổ chức nhiều buổi biểu diễn Muay Thai để khách du lịch có thể tới xem và cổ vũ, phát triển các tour trọn gói trong 2 tuần tới học Muay Thai tại Thái Lan…
Bài học từ các kinh nghiệm thành công
Ngày nay, nhiều quốc gia đã bắt đầu nhận ra du lịch thể thao là một thị trường quan trọng. Để cạnh tranh trong phát triển thị trường du lịch thể thao, điều quan trọng là cộng đồng phải có một sự hiểu biết sâu sắc lợi ích và tác động của du lịch thể thao, quá trình đấu thầu cho các sự kiện, thúc đẩy các cơ hội tài trợ và các yếu tốc khác liên quan đến việc lập kế hoạch và triển khai sự kiện thể thao thành công.
Qua xem xét kinh nghiệm quốc tế ở trên, có thể nhìn nhận rõ một số bài học thành công như sau:
Một là, coi sự kiện thể thao là cơ hội phát triển du lịch, quảng bá hình ảnh du lịch quốc gia. Nhà nước có chiến lược đầu tư phát triển du lịch qua các sự kiện thể thao, chính quyền địa phương thể hiện vai trò quan trọng. Các thành phố/điểm đến đều xác định sử dụng các sự kiện thể thao tầm cỡ quốc tế để thực hiện marketing cho du lịch, xây dựng thương hiệu, hình ảnh du lịch của điểm đến gắn với sự kiện thể thao đó.
Bên cạnh đó, các quốc gia cũng xác định phát triển du lịch gắn với sự kiện thể thao như là một loại hình sản phẩm không có tính mùa vụ, đặc biệt phù hợp với các thành phố, đô thị.
Hai là, xây dựng và triển khai kế hoạch marketing từ sớm. Chiến lược/kế hoạch marketing phải được xây dựng trước khi sự kiện thể thao diễn ra 1 - 2 năm để có sự chuẩn bị chu đáo và đồng bộ.
Ba là, chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, chất lượng đẳng cấp quốc tế. Đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch, đặc biệt chú trọng các điểm gần nơi diễn ra sự kiện thể thao như sân vận động, đường đua… Cơ sở hạ tầng kỹ thuật hiện đại đảm bảo phục vụ các loại hình thể thao thành tích cao, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế.
Bốn là, phối hợp chặt chẽ trong công tác tổ chức triển khai sự kiện. Cần phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý du lịch điểm đến và ban tổ chức sự kiện thể thao; hợp tác công tư hiệu quả giữa cơ quan quản lý du lịch, doanh nghiệp du lịch, cơ sở thể thao, trung tâm huấn luyện thể thao…
Năm là, đảm bảo các điều kiện hạ tầng, đảm bảo an ninh, an toàn. Chuẩn bị sẵn sàng hạ tầng phục vụ lượng lớn nhu cầu du khách trước khi sự kiện thể thao diễn ra, đảm bảo an ninh, an toàn và sự hài lòng của du khách.
Sáu là, chuẩn bị tốt công tác quản lý và phát triển các điểm đến du lịch. Xây dựng sẵn sàng các loại hình du lịch trải nghiệm trọn gói. Tổ chức cho các doanh nghiệp xây dựng các gói sản phẩm trong 4 - 5 ngày xung quanh các điểm gần nơi diễn ra sự kiện thể thao để thu hút khán giả tham gia sự kiện thể thao kéo dài chuyến đi của mình, kết hợp du lịch.
Bảy là, cung cấp đầy đủ thông tin về điểm đến, du lịch, các tiện ích tại điểm đến. Các thông tin được cung cấp cho khách trước khi có sự kiện thể thao qua trang web chính thức, mạng xã hội, đặc biệt lưu ý đặc tính của khách tham gia sự kiện thể thao về thời gian ngắn, yêu thích thể thao và không có nhu cầu di chuyển nhiều…
TS. Trịnh Lê Anh