Từ bao đời nay, miền đất chon von trên vách đá dựng trời, với dòng sông Gâm trong xanh, hùng vĩ ấy vẫn rất nổi tiếng với giống bò U quý hiếm và bí quyết nuôi bò danh bất hư truyền. Cũng chính truyền thống nuôi bò giỏi ấy đã tạo ra một hội chọi bò độc đáo, thu hút hàng ngàn người xem mỗi dịp đầu xuân.

Đến đây vào đúng ngày 20 tháng Giêng, người xem sẽ bị cuốn hút bởi những trận đấu bò đầy kịch tính và quyết liệt do những “đấu sĩ bò” trình diễn. Điều đặc biệt hơn, tham dự sàn đấu chỉ có bò U, một giống bò độc nhất vô nhị, thân hình vạm vỡ, u vai nhô cao như bò tót, cơ bắp cuồn cuộn to hơn bất cứ giống bò nội địa nào của Việt Nam.

Với người Mông ở Bảo Lâm con bò được yêu quý đến độ nó là đồ trang sức, là biểu trưng sức mạnh và sự giàu có cho "thân chủ." Chẳng thế mà người ta vẫn bảo vào nhà người Mông ở đây nhìn chuồng bò còn đẹp hơn chính nhà ở của họ.

Cứ mỗi kỳ chợ phiên, các "tráng binh bò" lại tháp tùng các ông chủ xuống núi. Người đàn ông Mông tay dắt vợ, tay dắt bò ưỡn ngực, hiên ngang đi ngắm chợ, rồi buộc bò một góc hỉ hả ăn thắng cố, uống rượu ngô. Với nhiều người, mặc dù phiên chợ nào họ cũng dắt bò xuống nhưng chưa chắc đã để bán, mà chỉ là dắt bò đi khoe thôi.

Người say mê bò và nuôi bò giỏi nổi tiếng phải kể đến anh Hoàng Văn Nó, ở xã Thạch Lâm, trong tay có tới mấy trăm con bò.

Thị trấn vùng biên Pắc Miều hàng ngày vốn thanh bình, vắng vẻ là thế, hôm nay bỗng trở nên náo nhiệt đến lạ kỳ. Ngay từ sáng sớm từng tốp người với đủ loại trang phục Mông, Dao, Lô Lô sặc sỡ đổ về khu vực chợ bò của thị trấn.

Dẫn bò vào trận

Những người đàn ông dân tộc thiểu số hãnh diện đi bên những “đấu sĩ bò” to cao lực lưỡng nghênh ngang nơi thị trấn biên cương, để lại đằng sau biết bao lời trầm trồ khen ngợi của du khách đến xem hội. Tôi mạnh dạn đứng cạnh một chú bò nhưng cũng chỉ như chàng tí hon đứng cạnh con thú khổng lồ.

Sân đấu bò là một thung lũng tròn và rộng như một sân bóng đá nằm cạnh dòng sông Gâm xanh mát. Theo Ban tổ chức, năm nay hội đấu bò hoành tránh hơn những hội trước bởi có những 28 bò tham gia thi đấu và đặc biệt các doanh nghiệp tài trợ đến 75 triều đồng tiền giải. Chính vì vậy mà giải A cao gấp mấy lần năm trước.

Theo chị Tiềm, Trưởng phòng Văn hóa huyện, khó nhất là việc đo chỉ số các vòng của bò, bởi làm không khéo sẽ bị bò đá. Một anh chàng nhanh nhẹn, cao to của huyện được tiến cử làm việc đo vòng eo, độ dài và thon của chân bò. Chứng kiến mới thấy không hề đơn giản. Các chú bò thấy người lạ, hết đá hậu lại đá ngang làm anh chàng đo ba vòng của bò mấy lần bị bật ra khỏi "đấu trường."

Đúng 8 giờ sáng Hội chọi bò khai mạc, hàng ngàn người từ mọi ngả đều đổ về đứng quanh sân đấu bò. Sau một hồi làm thủ tục, tiếng trống khai hội được nổi lên, hàng ngàn đôi mắt đều đổ dồn vào những chú bò lừng lững bước ra đấu trường.

Cuộc đấu quyết liệt giữa hai đấu sĩ bò

Vừa được chủ bò tháo dây buộc mũi, hai chú bò lao thẳng vào nhau như tên bắn, tiếng va chạm của sừng, của đầu bôm bốp. Như hiểu ý chủ, những “đấu sĩ bò” thi triển hết mọi miếng đánh, miếng ghì, miếng móc, cả sân chọi bụi mịt mù.

Bên ngoài, khán giả lúc nín thở, lúc lại sôi nổi bởi những miếng đánh quá hay. Đáng sợ nhất là những chú bò với những miếng đánh “cảm tử,” lùi xa rồi bất ngờ lao cả thân mình vào đối thủ, cặp sừng sắc nhọn cắm phập vào mắt, vào cổ đối phương. 28 “đấu sĩ” tham trận để rồi chọn được ra được bốn chú bò ngang sức, ngang tài vào vòng bán kết. Sau một hồi thi đấu quyết liệt, cặp bò 03 và 08 đã lọt vào chung kết, cả hai con đều chi chít vết thương ở đầu và ở cổ.

Hai cặp bò có sức vóc ngang sức ngang tài, lừng lững bước ra sân đấu trong tiếng vỗ tay reo hò. Không phụ lòng mong mỏi của khán giả, hai đấu thủ lao vào nhau như tên bắn, cống hiến những pha đánh ngoạn mục.

Những phút đầu, bò 08 vốn là á quân của mùa giải trước áp đảo đối thủ . Nhưng ở những phút cuối, bằng sức trẻ của mình bò 03 đảo ngược tình thế, hết hất lại ghì làm bò 08 phải lùi liên tục và cuối cùng không chịu được nhiệt đã bất ngờ bỏ chạy. Và hội năm nay, vòng nguyệt quế được đeo cho bò 03 của anh Hoàng Văn Quyết, khu 4, thị trấn Pắc Miều.

Hội chọi bò ở đây không chỉ mang tính giải trí mà nó còn cổ vũ phong trào chăn nuôi bò giỏi của đồng bào dân tộc Mông, thông qua cuộc thi để chọn ra những con giống tốt nhất, khỏe nhất nhằm giữ gìn nguồn gen bò quý hiếm này.

Không chỉ vậy, việc chọi bò còn thể hiện tính cách cương cường, bản lĩnh của người đàn ông dân tộc Mông, vốn phải sinh sống ở những địa bàn miền núi hết sức khắc nghiệt.