Chương trình nghệ thuật đặc sắc

Với chủ đề “Về với câu Xoan cội nguồn”, lễ khai mạc khẳng định cam kết của tỉnh Phú Thọ với UNESCO về chương trình hành động quốc gia nhằm bảo vệ và phát huy di sản hát Xoan Phú Thọ theo quy định của Công ước UNESCO năm 2003.

Tham dự lễ khai mạc có: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân; Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân; Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Phú Thọ Nguyễn Doãn Khánh; Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Hoàng Dân Mạc; Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Nguyễn Thanh Sơn; Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ Anh Tuấn; Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Hoàng Thị Điệp; Trưởng đại diện tổ chức UNESCO tại Việt Nam – bà Katherin Muller Marin; đại diện đại sứ quán một số nước tại Hà Nội; đại diện  các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Vĩnh Phúc, Hà Nội; cùng đông đảo các nghệ nhân, các CLB hát Xoan và đại biểu các tầng lớp nhân dân...  

Phát biểu khai mạc buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Hà Kế San đã khẳng định: Phú Thọ tự hào là vùng đất cội nguồn của dân tộc Việt Nam, chứa đựng trong mình một kho tàng văn hoá vật thể và phi vật thể với nhiều giá trị độc đáo. Chương trình du lịch về cội nguồn 2012 được tổ chức nhằm tôn vinh và quảng bá những di sản văn hóa vùng đất Tổ, đặc biệt là hát Xoan vừa được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại; tiếp tục củng cố hồ sơ “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” để đệ trình UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; đồng thời giới thiệu tiềm năng phát triển du lịch của 3 tỉnh Phú Thọ, Yên Bái và Lào Cai.  

Đại diện UNESCO trao bằng chứng nhận cho tỉnh Phú Thọ

Bà Katherine Muller Marin - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam bày tỏ vinh dự được có mặt tại Phú Thọ để đánh dấu việc ghi danh loại hình hát Xoan Phú Thọ; đồng thời khẳng định vai trò và những cố gắng của Chính phủ Việt Nam nói chung, lãnh đạo và nhân dân tỉnh Phú Thọ nói riêng trong việc chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết để bảo vệ thành công hồ sơ hát Xoan Phú Thọ. UNESCO đánh giá rất cao hồ sơ hát Xoan - một di sản đáp ứng 4 tiêu chí UNESCO đề ra, và coi hồ sơ hát Xoan là mẫu mực về phương pháp xây dựng nội dung của hồ sơ di sản.  

Tại buổi lễ, bà Katherine Muller Marin và Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Nguyễn Thanh Sơn đã trao Bằng chứng nhận hát Xoan là Di sản Văn hoá phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại cho Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Hoàng Dân Mạc.  

Thay mặt Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Phú Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Dân Mạc đã công bố Chương trình hành động, bảo vệ và phát triển hát Xoan Phú Thọ giai đoạn 2012- 2015 với 9 nội dung cơ bản, gồm: xây dựng kế hoạch cụ thể, ưu tiên kiểm kê, hệ thống hóa di sản, tư liệu; tập trung xây dựng chương trình văn hóa, văn nghệ nhằm tập trung tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức của cộng đồng để bảo vệ giá trị di sản; rà soát, tôn vinh những danh hiệu cao quý, nghệ nhân Nhân dân, báu vật nhân văn sống và có những chính sách liên quan để di sản có sức lan tỏa trong cộng đồng; khuyến khích, hỗ trợ cộng đồng truyền dạy để di sản có sự tiếp nối, phát triển; xây dựng chương trình giảng dạy trong hệ thống các trường học của tỉnh; tăng cường nguồn lực, kêu gọi các tổ chức, cá nhân, đầu tư xây dựng, bảo vệ di sản; tạo điều kiện để cộng đồng được trình diễn, giao lưu với di sản trong nước và quốc tế; các nội dung nêu trên giao cho cơ quan liên quan để tổ chức có hiệu quả.

Đến dự và phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân bày tỏ sự nhất trí với Chương trình hành động, bảo vệ và phát triển hát Xoan Phú Thọ giai đoạn 2012-2015 của tỉnh; đồng thời khẳng định: Năm du lịch Quốc gia 2012 mang chủ đề “Du lịch di sản” nên Chương trình du lịch về cội nguồn năm 2012 của Phú Thọ là một hoạt động rất cần thiết để quảng bá truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam, cũng như quảng bá du lịch vùng đất Tổ gắn với những giá trị văn hóa dân tộc. Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành hữu quan, các nghệ nhân, chính quyền, nhân dân Phú Thọ nói riêng và đồng bào cả nước nói chung cần gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản để trong thời gian tới có thêm nhiều phường Xoan, nghệ nhân hát Xoan; đồng thời tạo điều kiện và môi trường tốt nhất để phát triển việc trình diễn và truyền dạy hát Xoan trong cộng đồng và quảng bá giới thiệu rộng rãi đến bạn bè quốc tế.    

Vinh danh các nghệ nhân hát Xoan

Lễ khai mạc Chương trình du lịch về cội nguồn năm 2012 và vinh danh hát Xoan Phú Thọ được khép lại bằng một chương trình nghệ thuật đặc sắc, đậm chất văn hóa vùng đất Tổ do các nghệ nhân của 4 làng Xoan gốc tỉnh Phú Thọ và 800 nghệ sĩ đến từ các đơn vị Trung ương, địa phương biểu diễn. Chương trình nghệ thuật gồm 3 chương: chương 1 với chủ đề “Cội nguồn câu hát Xoan” giới thiệu sự tích ra đời của hát Xoan theo truyền thuyết Hùng Vương; chương 2 có chủ đề “Khúc môn đình và Lễ hội Hùng Vương” giới thiệu quá trình bảo tồn hát Xoan cổ gắn với các lễ hội vùng đất Tổ và tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương; chương 3 có chủ đề “Văn hóa cội nguồn đồng hành cùng dân tộc” khẳng định văn hóa Hùng Vương chính là văn hóa cội nguồn của dân tộc. Đây là dịp để nhân dân cả nước và khách quốc tế nhận diện được một cách tương đối đầy đủ về giá trị độc đáo, hiếm có của hát Xoan Phú Thọ.

Trước đó, vào sáng 18/2, tại TP. Việt Trì, UBND tỉnh Phú Thọ đã tổ chức lễ vinh danh và khen thưởng cho 12 tập thể và 59 cá nhân có thành tích tiêu biểu trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản hát Xoan Phú Thọ. Ngoài ra, Ban Tổ chức còn trao Kỷ niệm chương Hùng Vương cho 7 cá nhân có nhiều thành tích góp phần vào sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh Phú Thọ.  

Ở Phú Thọ hiện có 4 phường Xoan gốc mang tên địa danh - nơi ra đời của hát Xoan gồm: Kim Đái, Phù Đức, Thét (xã Kim Đức) và An Thái (xã Phượng Lâu) thuộc thành phố Việt Trì. Từ đây hát Xoan lan tỏa ra 30 cửa đình thuộc 18 xã, phường của hai tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc. Để hát Xoan được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại, trước hết phải nhắc đến sự đóng góp của các thế hệ nghệ nhân hát Xoan đã âm thầm truyền dạy và gìn giữ hát Xoan trong cộng đồng nhằm kịp thời khôi phục, bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật này.

Phạm Phương (TTTTDL) tổng hợp