(Nguồn ảnh: thethaovanhoa.vn)

Chương trình giới thiệu đến du khách loại hình xẩm tàu điện với những nét độc đáo, khác biệt với xẩm truyền thống từ ca từ, nhạc cụ cho đến trang phục biểu diễn. Tham dự chương trình, du khách không chỉ được nghe các nhà nghiên cứu và nghệ nhân chia sẻ về nghệ thuật hát xẩm mà còn được thưởng thức những làn điệu xẩm nổi tiếng như: “Lỡ bước sang ngang”, “Vui nhất Hà thành”, “Mục hạ vô nhân”, “Anh khóa”, “Chân quê”, “Trăng sáng vườn chè”, “Lơ lửng con cá vàng”… Bên cạnh đó, các bài xẩm quảng cáo tăm tre, thuốc cam Hàng Bạc, thuốc ho bà lang Trọc, dầu cù là... với vần điệu và ca từ hài hước, dí dỏm cũng sẽ được trình diễn.  

Trong khuôn khổ chương trình, du khách còn có dịp tham dự nhiều hoạt động như: tham quan không gian phố cổ Hà Nội qua tranh 3D, tham quan Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, thưởng thức ẩm thực đường phố Hà Nội qua trao đổi mua bán bằng tem phiếu thời bao cấp...  

“Xẩm tàu điện” là loại hình nghệ thuật riêng có của Hà Nội, ra đời và phát triển gắn liền với hoạt động của tàu điện trong giai đoạn từ 1900-1992. Khác với các loại hình xẩm truyền thống (xẩm chợ, xẩm cô đầu), các nam nghệ nhân hát xẩm tàu điện thường mặc quần áo nâu, trời rét khoác thêm áo veston, đội mũ cát, đeo kính đen; nữ luôn mặc áo tối màu (nâu hoặc xám), bên trong mặc áo yếm sáng màu, váy lửng đầu gối. Các điệu xẩm tàu điện thường ngắn gọn, tiết tấu nhanh và rộn ràng, được phổ từ thơ của những thi sĩ nổi tiếng như  Nguyễn Khuyến, Á Nam Trần Tuấn Khải, Nguyễn Bính, Tản Đà…; nhiều bài được các nghệ nhân tự sáng tạo theo cảm xúc của mình. Vì môi trường “tác nghiệp” mang tính cơ động nên yếu tố nhạc khí của xẩm tàu điện được tối giản, chỉ có nhị hồ và song loan do một vài người vừa hát vừa kéo nhị.    

Suốt gần một thế kỷ, xẩm tàu điện trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân thủ đô, gắn liền với âm thanh leng keng của tàu điện. Khi tàu điện không còn, như một quy luật, hát xẩm cũng vắng bóng trong đời sống đô thị.    

Chương trình “Xẩm tàu điện - Văn hóa đường phố Hà Thành” không chỉ là dịp để các nghệ nhân, nghệ sỹ gặp gỡ, giao lưu, ôn lại quá khứ mà còn là cơ hội để công chúng yêu nghệ thuật thưởng thức những làn điệu xẩm đặc sắc một thời và tìm lại nét văn hóa độc đáo của Hà Nội xưa.

Phạm Phương