Khi hang đá có nhiều hiện vật lạ ở bản Đán thuộc xã Yên Sơn, huyện Yên Châu (Sơn La) được phát hiện, ngay lập tức, hàng nghìn người từ khắp nơi trong tỉnh đã “hành hương” về đây để lên núi thưởng lãm.

Đường lên núi khá khó khăn, từ quốc lộ 6, rẽ vào con đường đi qua xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn, rồi tiếp tục vượt qua con đèo Cà Nài khoảng hơn 15 km thì đến bản Đán. Sau khi gửi xe ở nhà dân, du khách sẽ phải đi bộ qua nương ngô, nương lúa và đoạn đường núi dài khoảng 1,5 km mới tới được chân núi Chi Đảy.

Lên núi Chi Đảy mới chỉ bằng đường đất, càng lên đến gần cửa hang thì càng khó đi. Dọc đường, thi thoảng có những thân cây to kích cỡ đến 3 người ôm bị đổ gãy chắn ngang, có đoạn phải bám vào từng hốc đá, tảng đá mới leo lên được.

Hệ thống hang trên núi Chi Đảy gồm 3 hang động lớn, trong đó 2 hang nằm kề nhau, động còn lại nằm cách khoảng 100m đường núi. Cũng giống như bao hang động khác, nhũ đá của các hang động ở đây trong quá trình kiến tạo tự nhiên chảy dài từ trên đỉnh hang rủ xuống. Tuy nhiên, nhũ đá ở đây có rất nhiều hình dáng giống đồ vật ngoài đời đến kỳ lạ, chủ yếu là hình dáng của những củ, quả, sản vật nông nghiệp và một số con vật.

Hang đầu tiên được người dân bản địa gọi là hang Cha Đảy, ngoài những cụm nhũ đá trắng rủ từ trần hang xuống, dưới lòng hang là vô số những hòn đá tròn có hình thù giống hệt quả na với nhiều kích cỡ to nhỏ khác nhau nằm rải rác dưới nền đá. Nhiều quả na đá này được ai đó xếp lại với nhau hay đặt lên tảng đá to, với vô số chân hương cắm xung quanh.

Đi sâu vào bên trong, hang tối dần, dưới nền đất là vô số những hòn đá tròn nhỏ như quả mận rải khắp nơi. Phía dưới bãi đá nhỏ này là những thửa đá có bờ, trông giống như ruộng bậc thang của người dân vùng cao. Xen giữa các gờ đá này là những vũng nước trong vắt.

Dọc lối đi trong hang là vô số những khối đá có hình thù giống con rùa, cây bụt mọc, toà sen...Trong hang có những chỗ khá rộng. Trong ánh sáng mờ ảo, những khối đá với vô số hình thù, chẳng khác gì chốn bồng lai tiên cảnh.

Nhưng kỳ thú nhất là hang Thẳm Lượm, nằm cách hang Cha Đảy khoảng hơn 100 mét. Trong hang này có khối đá trắng với hàng trăm dải nhũ đá rủ xuống, nhìn từ xa trông giống con voi trắng khổng lồ. Mỗi khi ánh sáng chiếu vào, khối đá lại ánh lên lấp lánh. Du khách vào đây rất thích dùng đèn pin soi vào khối đá để ngắm nhìn. Nhiều người sau khi chiêm ngưỡng đều ngỡ ngàng, không thể tin “con voi trắng” do thiên nhiên tạo lên.

Cho đến nay, hệ thống hang động này vẫn chưa được xếp hạng. Theo ông Lò Ngọc Phớ - Phó Giám đốc Trung tâm văn hoá huyện Yên Châu cho biết: Hang động tạm thời giao cho UBND xã Yên Sơn quản lý, bảo vệ. Chính quyền xã đã thành lập đội bảo vệ an ninh, bảo vệ các hiện vật bằng đá trong hang và chống mọi hành vi mê tín dị đoan. Hiện chưa có sự đánh giá quy mô nào về hệ thống hang động Chi Đảy cũng như chưa có kế hoạch đầu tư khai thác du lịch.