Khu Phố cổ Hà Nội là một quần thể Di sản đô thị có kiến trúc độc đáo, với các phố nghề thủ công truyền thống, phố chuyên doanh, nhiều di tích lịch sử, văn hoá, kiến trúc gắn liền với lịch sử của vùng đất Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội.

Cùng với sự phát triển của đất nước qua mỗi giai đoạn lịch sử, khu Phố cổ Hà Nội mang dấu ấn văn hóa của các thời kỳ, cũng là nơi hội tụ của cư dân khắp mọi miền. Ngoài nguồn di sản văn hóa vật thể, phi vật thể phong phú, đa dạng, khu Phố cổ Hà Nội còn có lợi thế mỗi phố là đại diện cho những nhóm, ngành nghề kinh doanh buôn bán của Hà Nội 36 phố phường xưa. Ông Đinh Hồng Phong, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm cho biết, đến cuối năm 2014, phố tơ lụa Hàng Gai có 32 cửa hàng; phố đông nam dược Lãn Ông vừa hoàn thành chỉnh trang, bảo tồn tháng 10/2014 có 69 hộ kinh doanh; phố nghề kim hoàn Hàng Bạc có đình Kim Ngân trùng tu năm 2011 có 63 hộ kinh doanh... Theo kết quả tổng kết, số lượt khách du lịch trên địa bàn Quận đạt trung bình 828.000 lượt khách nước ngoài mỗi năm. Tính riêng năm 2013, du khách đến khu Phố cổ đạt 935.000 lượt khách nước ngoài,; năm 2014 đạt 864.000 lượt khách nước ngoài. Đến nay, hệ thống khách sạn, cơ sở lưu trú trên địa bàn quận được đầu tư xây dựng, cải tạo nội thất nâng cao chất lượng phục vụ. Trên địa bàn quận Hoàn Kiếm có 323 khách sạn, cơ sở lưu trú trong đó có 127 khách sạn được xếp hạng, gắn sao; có 133 công ty lữ hành, cùng hệ thống các nhà hàng, cửa hàng bán đồ lưu niệm, các điểm mua sắm, vui chơi giải trí...

Để tạo điều kiện cho phát triển du lịch trong khu Phố cổ, những năm qua, Hoàn Kiếm đã tạo điều kiện và đầu tư, tu bổ, tôn tạo các khu Phố cổ gắn với các cửa hàng chuyên doanh như: Dự án chỉnh trang phố Tạ Hiện nằm trong Khu bảo tồn cấp 1 của khu Phố cổ Hà Nội, cải tạo 19 số nhà, tạo cảnh quan kiến trúc đô thị, môi trường sống cho người dân, góp phần thúc đẩy phát triển thương mại, du lịch. Tiếp đó, năm 2014, quận Hoàn Kiếm đã hoàn thành chỉnh trang phố nghề đông nam dược Lãn Ông mục tiêu nghiên cứu bảo tồn, khôi phục không gian kiến trúc, không gian nghề y dược truyền thống phố Lãn Ông, nơi buôn bán thuốc Bắc, thuốc Nam và đồng thỏi sầm uất của kinh đô Thăng Long. Theo ông Đinh Hồng Phong, các dự án chỉnh trang khu phố cổ nhằm mục tiêu gìn giữ và phát huy giá trị lịch sử khu Phố cổ Hà Nội, thu hút người dân cùng tham gia vào công tác bảo tồn khu Phố cổ Hà Nội; đồng thời cũng là điểm đến hấp dẫn khu khu Phố cổ Hà Nội với du khách trong và ngoài nước.

Quận Hoàn Kiếm đã quan tâm đến công tác quản lý các hoạt động kinh doanh, dịch vụ, du lịch trên địa bàn, khuyến khích, tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động bằng việc đảm bảo: an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường, giải quyết dứt điểm tình trạng taxi, xích lô hoạt động không phép, tăng giá, ép giá khách du lịch; các cơ sở cung ứng dịch vụ du lịch niêm yết công khai, bảo đảm chất lượng dịch vụ.

Nhằm phát huy hơn nữa các điểm hấp dẫn của khu Phố cổ, trong thời gian gần đây, công tác bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa luôn được gắn với phát triển du lịch đã được quận Hoàn Kiếm tập trung thực hiện góp phần gìn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc.

Nhận biết được định hướng này trong những năm qua quận Hoàn Kiếm đã tập trung các nguồn lực cho công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản khu Phố cổ Hà Nội. Các dự án cải tạo hạ tầng kỹ thuật đô thị, trùng tu di tích, chỉnh trang kiến trúc đô thị, các chương trình lễ hội do Quận tổ chức đã góp phần rất lớn vào việc quảng bá, giới thiệu các giá trị của khu Phố cổ Hà Nội tới người dân, du khách trong nước và quốc tế, đưa quận Hoàn Kiếm, khu Phố cổ Hà Nội trở thành điểm đến hấp dẫn du khách.

Hiện nay, các công trình di tích lịch sử văn hóa có giá trị tiêu biểu của quận Hoàn Kiếm được phát huy như: Khu vực hồ Hoàn Kiếm, Ô Quan Chưởng 1 trong 18 cửa ô còn lại duy nhất, đền Bạch Mã 76 Hàng Buồm là 1 trong 4 tứ trấn (trấn đông), ngôi nhà di sản 87 Mã Mây (nhà ở truyền thống), đình Kim Ngân 42- 44 Hàng Bạc thờ ông Tổ Bách nghệ và nghề kim hoàn. Các lễ hội truyền thống được khôi phục và duy trì như lễ hội đền Bạch Mã, lễ hội đình Yên Thái- Nguyên phi Ỷ Lan, lễ hội Trung thu Phố cổ, lễ hội nghề kim hoàn, lễ hội Vua Lê đăng quang, chợ hoa Hàng Lược...

Bên cạnh đó, các hoạt động bảo tồn nghề thủ công truyền thống, văn hóa nghệ thuật dân gian được tổ chức biểu diễn trong khu Phố cổ như: Hát xẩm, ca trù, quan họ, chèo lần lượt được giới thiệu trong khu Phố cổ.

Từ năm 2011 Quận đã triển khai xe điện phục vụ du lịch quanh hồ Hoàn Kiếm, khu vực Phố cổ; Gắn với hoạt động đa dạng, sôi động của tuyến phố đi bộ mở rộng Hàng Buồm- Mã Mây-Lương Ngọc Quyến- Đào Duy Từ- Tạ Hiện- Hàng Giầy... thu hút đông đảo người dân và du khách. Đặc biệt tháng 2 năm 2015 Trung tâm giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội đã đi vào hoạt động là một địa điểm tổ chức nhiều hoạt động triển lãm, trình diễn nghề thủ công truyền thống.

Ông Đinh Hồng Phong cho biết, mặc dù đạt được một số kết quả nhất định nhưng hoạt động thương mại, du lịch dịch vụ vẫn còn chưa xứng với tiềm năng, thế mạnh, còn mang tính tự phát, các dịch vụ chưa kết nối được với nhau. Các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến thương mại và du lịch hiệu quả thấp, các sự kiện quảng bá, xúc tiến thương mại, du lịch còn mang tính hình thức.

Những nguyên nhân này phần lớn các doanh nghiệp hoạt động trên lĩnh vực dịch vụ, thương mại, du lịch trên địa bàn là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khả năng hội nhập, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp còn nhiều hạn chế; số lượng và chất lượng các loại hình dịch vụ chưa đáp ứng được nhu cầu. Một số doanh nghiệp năng lực quản lý kinh doanh, thiếu vốn đầu tư, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, quảng cáo, mở rộng liên doanh, liên kết còn hạn chế.

Bên cạnh đó, mật độ dân cư cao là trung tâm chính trị của thành phố, Hoàn Kiếm là khu vực phức tạp về trật tự đô thị, gây áp lực lớn đến cơ sở hạ tầng, giao thông đô thị. Mặc dù hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị quận đã đầu tư cải tạo song còn thiếu và yếu.

Vì vậy, quận Hoàn Kiếm xác định chủ động xây dựng kế hoạch phát triển du lịch gắn với phát triển thương mại dịch vụ trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về giá trị di sản khu Phố cổ Hà Nội, quận Hoàn Kiếm. Xây dựng các tour, các tuyến điểm liên vùng; tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá giới thiệu du lịch khu Phố cổ Hà Nội, triển khai các dự án trùng tu công trình có giá trị, khôi phục phố nghề, đình thờ tổ nghề, hỗ trợ đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch đến với du khách.

Quận tiếp tục tập trung đầu tư, khai thác hiệu quả, phát huy thế mạnh không gian kiến trúc, giá trị văn hóa Phố cổ; phát triển dịch vụ, thương mại, du lịch; tổ chức tốt các lễ hội truyền thống, các hoạt động văn hóa nghệ thuật dân gian và đương đại tiếp tục triển khai các dự án khôi phục phố nghề, đình thờ tổ nghề, xây dựng phương án hỗ trợ một số gia đình trình diễn sản xuất, phát triển các trung tâm cung cấp với giới thiệu hàng thủ công cho du khách, tổ chức thêm các điểm mua sắm, trình diễn nghệ thuật phục vụ cho khách du lịch.