Khi nắng bao phủ khắp không gian, khung cảnh trên đỉnh Mẫu Sơn trở nên rực rỡ hơn, các cung đường đèo quanh co hiện ra với màu cỏ xanh mướt trải dài đến hút tầm mắt. Khoảnh khắc mặt trời lên từ đằng xa trên miền núi non trùng điệp và biển mây trắng giăng khắp nơi khiến nhiều người phải trầm trồ trước khung cảnh thần tiên.

Vẻ đẹp trên đỉnh núi Mẫu Sơn được thể hiện rất rõ với những ngôi nhà cổ rải rác khắp lối đi, cùng những phế tích tường rêu phủ kín một góc trời trắng tinh khiến Mẫu Sơn khoác lên chiếc áo vô cùng kỳ bí.

Đặc biệt, địa hình núi khu vực Mẫu Sơn đa đạng, có những thoải đất bằng phẳng du khách dễ bắt gặp người dân chăn trâu, cũng có những đỉnh núi cao chót vót khiến bạn cứ ngỡ là đã chạm vào mây...

Vùng núi Mẫu Sơn nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Lạng Sơn, thuộc địa phận 2 xã: Công Sơn huyện Cao Lộc, và Mẫu Sơn huyện Lộc Bình. Độ cao đỉnh Mẫu Sơn trung bình từ 800 - 1.000m so với mực nước biển, gồm quần thể 80 ngọn núi lớn nhỏ. Đỉnh cao nhất là Phia Po 1.541m, còn gọi là Núi Cha; kế đến là đỉnh Phia Mê 1.520m, còn gọi là Núi Mẹ.

Ngoài ra, hệ thống sông suối ở đây phân bố khá dày, tạo điều kiện thuận lợi cho hệ sinh thái phát triển. Mẫu Sơn trước đây là nơi nghỉ dưỡng của người Pháp.

Du khách có thể thấy dấu tích qua những tòa biệt thự cổ nằm rải rác trên núi, một số chỉ còn lại bức tường đổ trên nền móng cũ. Tận dụng điều này, nhiều cơ sở được cho phép đã xây dựng khách sạn mới để phục vụ du lịch. Tuy nhiên, do điều kiện thời tiết ẩm ướt, những công trình này đều bị rêu phong, phủ một màu xưa cũ, cổ kính.

Người Dao ở Mẫu Sơn sống rải rác trên các ngọn núi với nghề trồng trọt và chăn nuôi gia súc. Phong tục, tập quán ở đây vẫn lưu giữ nguyên vẹn từ trước tới ngày nay. Họ sống trong những ngôi nhà làm bằng đất, rất thân thiện, không ngại ngần mời khách tới chơi và nếm thử những đồ ngon. Vào bản người Dao để ngắm nghía những trang phục độc đáo cũng là một trải nghiệm thú vị. Bộ trang phục của phụ nữ Dao rất sặc sỡ.

Các thiếu nữ Dao ngồi vắt vẻo giữa lưng chừng đồi thi đua nhau thêu áo mới. Họ thêu cặm cụi hàng tháng trời mới hoàn chỉnh một bộ quần áo. Quần áo Dao được thêu bằng sợi chỉ màu, những hoạ tiết chủ yếu như hình con chim, cây thông được thêu một cách dứt khoát và khéo léo. Trang phục của người Dao thường được dệt bằng chất liệu sợi gai, sợi bông được pha trộn màu sắc hợp lý và dệt bằng thủ công.

Phụ nữ Dao mặc áo dài bốn thân bổ tà trước ngực. Bên trong áo có yếm thêu hoa văn, gắn các ngôi sao bằng bạc và trang trí bằng hạt cườm kèm với thắt lưng màu trắng thêu hoa văn đen hình cành cây. Bên hông đeo dây xà tích bằng bạc. Đầu đội mũ hình mái nhà, quấn quanh mũ bằng dây hạt cườm đủ màu sắc. Tai đeo khuyên to bằng bạc.

Trang phục của phụ nữ thì cầu kỳ nhưng trang phục của đàn ông người Dao đơn giản hơn nhiều. Áo thường là màu đen, có đính các tua chỉ ngũ sắc để trang trí. Quần ống rộng buộc néo bằng sợi dây gai có đồng xu để giữ. Đầu đội khăn xếp hoặc đơn giản hơn thì buộc một chiếc khăn mặt to trông rất khoẻ khoắn.

Mẫu Sơn là nơi có những điều kiện tự nhiên độc đáo, các dịch vụ phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng phục hồi sức khoẻ của con người như tắm lá thuốc của người Dao, thưởng thức các món đặc sản vùng núi Công Mẫu Sơn như gà 6 cựa, ếch hương, các loại rau rừng, đào Mẫu Sơn, mật ong, chè shan tuyết.

Đặc biệt, rượu Mẫu Sơn do người dân nơi đây nấu bằng men được làm bằng những cây thảo mộc mọc xung quanh núi. Để chưng cất được loại rượu này, ngoài nguyên liệu chính là gạo và nước suối thì chất gây men không thể thiếu là lá rừng. Men lá được chế biến từ hơn 30 loại thảo dược quý hiếm như: dây nước, trầu rừng, dây ngọt…

Chè tuyết sơn nổi tiếng không chỉ bởi sự tươi mát mà còn vì sự hình thành đặc biệt của những búp chè mọc trên những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên các đỉnh núi quanh năm ẩn trong sương mù.

Mới đây Mẫu Sơn còn có thêm một đặc sản mới đó là cá hồi, cá tầm được nuôi ngay tại những khe suối nước trong vắt, mát lạnh của vùng núi Mẫu Sơn. Sau khi được nuôi thử nghiệm nhiều lần không thành công do thiếu kinh nghiệm và kỹ thuật, trong những năm gần đây, ông Hoàng Văn Tạ chủ nhà nghỉ Xứ Hoa Đào đã lặn lội đi khắp các địa phương có nuôi cá hồi để học tập kinh nghiệm.

Trở về Mẫu Sơn, ông Tạ đã nuôi thử nghiệm thành công, mang thứ ẩm thực thượng hạng có nguồn gốc từ châu Âu phục vụ du lịch, đồng thời tạo cho Mẫu Sơn một điểm tham quan mới với những du khách muốn khám phá, tìm hiểu về quy trình kỹ thuật nuôi loài cá hồi.../.