Là bản nhỏ của người Bru - Vân Kiều, bản Đoòng (thuộc xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình) chỉ có hơn 10 hộ dân với hơn 40 nhân khẩu, đời sống tự cung tự cấp, nên ở đây vẫn còn giữ được nét hoang sơ của đất và người. Chính vì vậy mà nhiều du khách trước hoặc sau khi đã vào Sơn Đoòng trở về đều muốn ghé lại bản Đoòng.

Cung đường trải nghiệm

Trên đường Hồ Chí Minh (nhánh Tây), tại ngã ba Trạ Ang, theo đường 20 Quyết Thắng đến km 37 là đến chỗ cắt vào một đường độc đạo giữa vùng lõi của rừng Phong Nha - Kẻ Bàng, bắt đầu hành trình vào với bản Đoòng. Con đường nhỏ xuyên sâu giữa rừng cây nguyên sinh với nhiều tầng lá dày tạo cảm giác hun hút, càng đi càng… xa. Đường đi dọc theo thung lũng Rào Thương, có nhiều đoạn suối và  các bãi đất cát bồi, nếu để ý kỹ sẽ thấy còn in lại những dấu chân của muông thú đi kiếm ăn qua lại.

Trên đường vào bản Đoòng.

Nhiều triền núi có suối nước chảy dưới chân tạo ra các hang nhỏ, có cửa nằm sát trên mặt nước hay nằm chìm lờ mờ dưới mặt nước tạo ra khung cảnh ngoạn mục khác thường. Sau ba tiếng đồng hồ cuốc bộ trên những lối mòn ngoằn ngoèo, vượt qua những con dốc cao có nơi như dựng đứng với nhiều triền đá tai mèo sắc và trơn trượt, hay lội qua những đoạn suối nước trong vắt vào mùa hè sẽ đến bản Đoòng.
 
Bản nằm nhô cao một chút giữa thung lũng khá bằng phẳng. Từ xa trông như  đang chông chênh giữa màu xanh ngút mắt của cây rừng nguyên sinh. Bao bọc bản là những vòng núi đá cao, lô nhô. Nhiều buổi chiều sương mù buông xuống từng mảng, hay mây trắng sà chờn vờn trên nóc bản, tạo cảnh sắc huyền diệu đến vô cùng. Quanh bản là những cánh rừng nguyên sinh tươi tốt, từng có bò tót sinh sống nên còn được gọi là vùng Hung bò tót. Đây cũng là nơi có cây gùa cổ thụ gốc đến 12 người ôm mới xuể, độ tuổi được nhận định khoảng gần 1.000 năm.
 
Du khách có thể đến chiêm ngưỡng để cảm nhận thời gian xa xôi, đằng đẵng được kết tinh trong thân hình xù xì, bong tróc của cây gùa này. Do nằm ở độ cao 1.000m nên nhiệt độ ở bản Đoòng luôn ở mức dưới 25oC. Du khách sau một chặng đường dài đi bộ xuyên rừng, sẽ rất thích thú khi được nghỉ chân trong làn gió rừng mát mẻ và gặp gỡ người dân bản Đoòng.
 
Bản Đoòng hoang dã, như nhiều người vẫn gọi, bởi Đoòng không điện, không đường bêtông, không sóng điện thoại, không chợ... Có người dân chưa một lần về xuôi...
 
Người bản Đoòng sẽ làm du lịch
 
Từ khi Công ty Oxalis đưa khách vào tham quan hang Sơn Đoòng, bản trở thành điểm nghỉ chân của các đoàn khách trước khi tiếp tục hành trình lội suối, trèo non vào hang. Ở đây, nhiều khách cảm mến sự chân chất và nghèo khó của dân bản nên để lại một ít lương thực, thực phẩm trước khi vào hang, như muốn bày tỏ lòng cảm ơn họ đã giữ gìn cho rừng một di sản thế giới lốt lành.
 
Bản nghèo, nên du khách đến chỉ được mời nồi khoai, rổ sắn… Đoàn nào ghé lâu thì nhờ dân bản bắt cho con gà nuôi thả rừng nấu nồi cháo gạo nương. Sau những giờ cuốc bộ lội suối, trèo non mệt nhọc, có bát cháo gà thơm lừng mùi hành tỏi, rau màu giữa đại ngàn Trường Sơn xa xôi quả thật không gì sánh bằng… Đây cũng là khởi nguồn đầu tiên đưa lại nguồn thu tiền mặt cho dân bản, ngoài những sản phẩm tự cung tự cấp tồn tại bao đời qua.

Thái tử Hamad bin Hamdan Al Nahyan của Tiểu Vương quốc Abu Dhabi (thuộc Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất) thăm bản Đoòng năm 2014 khi vào hang Sơn Đoòng

Trong chuyến vào hang Sơn Đoòng vào đầu năm 2014, Thái tử Hamad bin Hamdan Al Nahyan của Tiểu Vương quốc Abu Dhabi (thuộc Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất) đã ghé lại bản Đoòng và gặp gỡ, tặng quà người dân của bản. Thái tử tỏ vẻ khá thích thú trước vẻ biệt lập của bản và cuộc sống còn nhuốm màu hoang sơ của cư dân bản Đoòng.
 
Những đứa trẻ bản Đoòng, hầu hết chưa một lần rời chân khỏi bản, với những ánh mắt nhìn ngơ ngác trước đoàn khách cũng tạo ấn tượng mạnh với Thái tử và bạn bè của ông. Ông có nói với các thành viên dẫn khách của Công ty Oxalis rằng ông mong muốn cùng gia đình trở lại Sơn Đoòng để tiếp tục khám phá, trải nghiệm thêm với Sơn Đoòng và cuộc sống của cư dân bản Đoòng.
 
Ông Nguyễn Châu Á, giám đốc Công ty Oxalis, cho biết trước khi tiếp tục hành trình vào Sơn Đoòng, du khách sẽ nghỉ chân ở bản Đoòng và đội dẫn khách phục vụ bữa trưa ngay tại bản. Đây cũng là điểm nghỉ thuận lợi, phù hợp giữa chặng đường dài. Người dân trong bản góp thêm vào với đội những công việc như nấu nướng, bày biện, cung cấp củi lửa… cũng có thêm thu nhập. Khách vui và khá ngỡ ngàng khi giữa rừng xanh heo hút lại bắt gặp những đứa trẻ cởi trần chạy nhảy vui chơi hay học bài ê a… Chúng tôi có dự định cho khách nghỉ lại bản với thời gian dài hơn để họ có thêm một trải nghiệm thú vị nữa trong chuyến đi khám phá Sơn Đoòng.
 
Bởi người bản Đoòng vẫn giữ những giá trị văn hóa, tinh thần nguyên sơ.

 
Thiên Hà