Theo các nhà dinh dưỡng, ăn xương rồng sẽ giảm lượng cholesterol trong cơ thể, chống lại ung thư, bảo vệ tế bào não, chữa bệnh tiểu đường, tăng cường hệ tiêu hóa, giảm chứng viêm... Rất nhiều loại xương rồng có thể được chế biến làm thực phẩm. Tuy nhiên, phổ biến và tốt cho sức khỏe nhất phải kể đến xương rồng nopal (xương rồng tai thỏ) và xương rồng lê gai (thân có 4 cạnh).

Xương rồng tai thỏ (còn gọi là xương rồng lưỡi long) thường được người dân vùng biển Quảng Nam trồng ở bờ rào, chịu được cái nắng nóng khắc nghiệt vào mùa hè của miền duyên hải xứ Quảng. Những năm thiên tai, hạn hán, mùa màng thất bát, loại cây này là thực phẩm cứu đói cho cư dân sống trên vùng đất cát. Từ xa xưa, người dân nơi đây chế biến ngọn xương rồng thành những món ăn dân dã như luộc chấm mắm cái, nấu canh chua, kho với các loại cá biển hay cá đồng, xào… nhằm ăn cho no thay cơm chống đói…

Xương rồng kho cá chuồn thơm ngon, đậm đà hương vị đặc trưng.

Cách hái và chế biến xương rồng khá cầu kỳ và đòi hỏi sự… cẩn thận. Xương rồng phải chọn những ngọn non mới mềm và ngon. Theo đó, người ta dùng một tay cầm que nhọn dài khoảng nửa mét đâm xuyên vào một “lá” xương rồng non đã chọn để cố định lá; tay còn lại dùng liềm bén cắt ngang phần cuống bỏ xương rồng đã cắt vào thùng nhựa hay thau nhôm mang vào nhà. Để tránh gai nhọn, người ta dùng que nhọn xiên vào xương rồng rồi thui (đốt) trên lửa cho cháy hết gai, sau đó dùng kéo cắt hết các viền quanh, cắt bỏ những gốc gai trên bề mặt xương rồng rồi lột lớp vỏ lụa ở hai mặt của xương rồng và mang rửa sạch. Khi đó xắt mỏng vừa ăn và cho vào nồi luộc trong nước sôi có pha chút muối khoảng 5 phút cho mềm rồi mang chế biến các món tùy thích.

Món canh chua xương rồng nấu với cá chim rất thơm ngon và lạ miệng. Cá chim tươi được làm sạch sẽ để ráo, sau đó ướp mắm muối, gia vị, bắc chảo phi dầu với tỏi rồi bỏ cá vào xào cho thấm, cho xương rồng đã sơ chế vào, đảo qua vài lượt rồi chế nước sôi vừa đủ. Nồi canh sôi chừng 5 phút, nêm nếm vừa ăn, cho thêm ngò gai, ngổ điếc, hành lá xắt nhỏ. Ăn lát xương rồng rất giòn và có vị chua chua rất lạ. Thưởng thức tiếp chén canh “xương rồng cá chim” thơm ngon, thấy người như khỏe ra.

Ngoài ra, món xương rồng kho cá chuồn ăn cũng khá ngon với hương vị đậm đà và vị chua chua rất đặc trưng. Cá chuồn được làm sạch, cắt đôi, ướp một ít muối, nước mắm, củ nén, ớt, tỏi cho thấm và tao sơ qua với dầu phộng và củ nén cho thơm. Sau đó, cho tiếp xương rồng đã sơ chế vào kho với ít nước dùng. Nồi cá sôi lại vài lần là được, nêm thêm một ít tiêu bột. Món cá chuồn kho có vị ngọt, béo, thơm của cá quyện với vị cay nhẹ của ớt, tiêu hòa quyện với vị chua chua của xương rồng, ăn thật “hết cơm”. Món ăn này đã đi vào câu ca xứ biển: “Có duyên về biển lấy chồng/ Cá chuồn kho với xương rồng rất ngon”.

Tiên Sa