Hồi còn ở quê, tôi thường theo ba đi soi ếch. Mùa soi ếch quê tôi rộ lên khi những cơn mưa đầu mùa, ruộng đồng có nước. Đồ nghề của ba chỉ một cái đèn pin, một túi lưới.

Trời sụp tối, bóng đêm bao trùm cánh đồng mênh mông, xen lẫn trong tiếng cuốc kêu, tiếng ễnh ương là bản đồng ca của họ nhà ếch. Tôi bám gót theo ba về phía ao được bọc bởi những bụi dứa - nơi phát ra tiếng kêu inh ỏi của lũ ếch. Ba dừng lại trong giây lát, lắng nghe và định hướng chính xác, rồi nhanh như cắt bật đèn lên, chụp mạnh chú ếch còn giương to mắt.

Ếch mang về, má chọn những con to đều thả vào thùng, chuẩn bị sẵn dây bằng bẹ cây chuối hột, vừa mềm, vừa dai, để sáng hôm sau dậy sớm buộc ếch đem bán hoặc chế biến món ngon.

Với bữa cơm quê ngày ấy, đâu cần nhiều cá thịt. Canh má hái từ rau trong vườn, cua tép ngoài sông, thi thoảng lại đổi vị với những món đặc sản mà đồng quê ban tặng: cuốc nướng, chím mía kho cay ngọt... và cả các món từ ếch mà ba bắt được.

Phố biến nhất là món ếch chiên giòn. Chỉ mới bỏ vào chảo dầu sôi lăn tăn đã nghe mùi sả, ớt rồi đến mùi thịt bốc lên, khiến bụng ai cũng cồn cào. Người sành ăn không thể bỏ qua món cháo ếch.

Múc ra từng tô cháo nóng, cho thêm hành lá băm nhỏ, rắc thêm ít tiêu, vài lát ớt trước khi ăn để có cảm giác cay nồng. Món cháo ếch ăn nóng cùng bánh tráng nướng tuyệt không gì bằng.

Nguyên liệu món ếch đồng xào thơm.

Tôi thích nhất vẫn là món ếch xào thơm. Những con ếch cái phô chiếc đùi to gần bằng ngón tay cái người lớn, bụng chứa trứng no tròn; ếch đực thường nhỏ, có khi chỉ bằng một nửa ếch cái được tỉ mỉ làm sạch. Má tôi thường ướp thịt ếch với sả, hành, tỏi, nghệ, bột cà ri, nước mắm, bột ngọt.

Trong khi đợi thịt ếch thấm thía, má ra vườn chọn trái thơm ươm ươm rồi gọt vỏ, chẻ làm tư và xắt lát mỏng, bỏ riêng vào bát. Hành tím, tỏi, nghệ tươi làm sạch băm nhỏ. Cà chua thái lát mỏng hoặc bổ múi cau. Hành hoa, sả rửa sạch, cắt nhỏ. Sau khi nhóm củi bắc chảo nóng, phi tỏi băm với dầu ăn, xào ếch thấm gia vị chừng mươi phút.

Khi thịt ếch chín thêm thơm vào xào cùng. Đảo đều vài lần rồi cho tiếp cà chua, xào tới khi thấm gia vị thì cho hành băm nhỏ vào vừa để trang trí vừa giúp ăn ngon miệng hơn, rắc thêm ít tiêu, vài lát ớt trước khi ăn để có cảm giác cay nồng, ấm ấm. Ngày mưa, bụng đói, được thưởng thức bát cơm nóng cùng món ếch xào thơm của má thì còn gì bằng.

Bao năm rồi, từ khi bước chân ra khỏi làng quê yêu dấu, quen dần những âm thanh xô bồ của phố thị, không còn được đi soi ếch cùng ba, không còn được hít hà “hương đồng cỏ nội” từ nồi ếch má xào…chợt nghe lòng mênh mang nỗi nhớ.

Phan Thị Thanh Ly