Theo sách sử, mùa xuân năm Đinh Hợi, niên hiệu Thiên Phúc thứ 7 (tức năm 987), vua Lê Đại Hành về chân núi Đọi làm lễ Tịch điền đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Đến các triều đại Lý, Trần, Hậu Lê, Nguyễn, lễ Tịch điền tiếp tục được thực hiện một cách thành kính, trang trọng, trở thành một nét sinh hoạt văn hóa tâm linh của địa phương.

Ngày chính hội được tổ chức vào sáng mùng 7 tháng Giêng âm lịch nhưng các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao đã diễn ra từ 2 ngày trước đó tại khu vực làm lễ như: thi đấu bóng chuyền da, bóng chuyền hơi, chơi đu, đi cầu khỉ, bịt mắt đánh trống, bịt mắt bắt dê, đi ván, kéo co... Các hoạt động này thu hút rất đông người tham gia tạo nên không khí rộn ràng, phấn khởi cho người dân địa phương và các vùng lân cận.

Đúng 7h sáng ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch, trong tiếng trống của dàn trống hơn 50 chiếc thôn Đọi Tam, lễ rước linh vị của vua Lê Đại Hành từ chùa Đọi xuống khu làm lễ đã được cử hành uy nghiêm, trang trọng. Sau kiệu vua là kiệu Long đình và kiệu Bát cống. Các cụ cao niên chỉnh tề trong áo the khăn, xếp theo hầu kiệu. Tiếp đó là màn biểu diễn múa rồng của đội rồng thôn Đọi Tín. Sau màn múa rồng, đại diện lãnh đạo UBND huyện Duy Tiên trịnh trọng đọc văn trình vua Lê Đại Hành, kính cáo tổ tiên xin phép tiến hành khai hội và lễ dâng hương.

Sau lễ dâng hương là nghi thức cày tịch điền, mở màn cho một năm lao động mới với mong ước mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Ông Đinh Trọng Tế ở thôn Đọi Nhất, 83 tuổi, được chọn là người nhập linh khí vua Lê Đại Hành, khoác áo long bào đi đường cày đầu tiên. Tiếp đó là những đường cày của lãnh đạo tỉnh Hà Nam, huyện Duy Tiên và đông đảo người dân tham gia lễ hội.

Lễ hội Tịch Điền nhắc nhở nhân dân về truyền thống tốt đẹp của cha ông, góp phần lưu giữ những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam.

Phạm Phương (TTTTDL) biên tập