Tục đâm trâu trong lễ hội Ariêu Ping

Lễ hội Ariêu Ping, hay còn gọi là lễ cải táng và phong thần là lễ hội truyền thống mang nét văn hóa tâm linh đặc sắc và là lễ hội lớn nhất của đồng bào Pa Cô. Lễ hội được tổ chức nhằm tỏ lòng tôn kính và tưởng nhớ đến những người đã khuất của đồng bào dân tộc Pa Cô, khơi dậy những nét đẹp văn hóa truyền thống đã ăn sâu vào tiềm thức của đồng bào từ xa xưa, là dịp để tụ họp con cháu trong dòng họ.  

Lễ hội cũng là dịp để đồng bào giải quyết các vấn đề vướng mắc cả về phong tục tập quán lẫn đời sống đã tồn tại trong cộng đồng; phân định lại ranh giới đất đai; phân công trách nhiệm của từng làng về quan hệ giao tiếp, ứng xử và đối phó, xử lý các tình huống có thể xảy ra trong đời sống hàng ngày....    

Già làng Côn Hy, người đứng đầu chịu trách nhiệm điều hành lễ hội Ariêu Ping của làng A Liêng lần này cho biết lễ hội Ariêu Ping năm nay được tổ chức với sự tham gia của chín thôn trong xã; đồng thời có sự góp mặt chung vui vào các hoạt động văn nghệ, thể thao của 7 xã khác. Lễ hội Ariêu Ping là tổ chức cất bốc, cải táng quy tập về một khu vực đối với những ngôi mộ của tất cả các dòng họ trong làng mà trước đó an táng rải rác các nơi để tiện thăm viếng, chăm sóc, hương khói.  

Lễ hội thường kéo dài trong ba ngày, ba đêm. Đầu tiên, đồng bào làm chung một ngôi nhà ở trung tâm để mời các già làng, trưởng bản lân cận, những vị khách quý đến tham dự lễ đến ở trong suốt thời gian lễ hội.  

Một ngôi nhà mồ được dựng lên, là nơi đặt các hài cốt được bốc từ các nơi khác nhau về. Các nghi lễ thờ cúng diễn ra theo phong tục của đồng bào Pa Cô trong thời gian lễ hội. Sau đó, các hài cốt này được đưa về an táng tại một khu vực nhất định, lâu dài, phù hợp với tình hình thực tế. Mọi người tham gia lễ hội đều nhảy múa xung quanh nhà mồ cho đến khi lễ hội kết thúc. Nhiều hoạt động văn hóa truyền thống cũng được tổ chức trong suốt thời gian diễn ra lễ hội Ariêu Ping, trong đó có lễ hội đâm trâu.  

Theo già làng Côn Hy, lễ hội Ariêu Ping có từ lâu đời, là một lễ hội tổng thể cả đời sống và tâm linh. Người Pa Cô quan niệm xung quanh đời sống hiện tại còn có thần nên đồng bào sống đều tôn trọng các lễ nghi. Sự liên kết cộng đồng, làng bản thể hiện qua sinh hoạt phong tục, tập quán, lễ nghi là sợi dây ràng buộc và gắn chặt các thành viên trong làng thành một khối đoàn kết.  

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Tà Rụt, ông Hồ Văn Ngơn cho biết lễ hội Ariêu Ping không được ấn định niên hạn tổ chức mà căn cứ theo tình hình điều kiện đời sống kinh tế của các hộ gia đình trong làng để tổ chức với quy mô phù hợp.    

Đây là lần thứ 3 Lễ hội Ariêu Ping được tổ chức tại làng A Liêng. Lần đầu, lễ hội được tổ chức vào tháng 12/1975, khi bà con dân bản được tập trung về làng sau thời gian chiến tranh. Lần gần đây nhất lễ hội được tổ chức vào năm 1986 với sự tham gia của 12 làng nhằm giải quyết các tồn tại về vấn đề quản lý, về ứng xử trong cộng đồng, vấn đề hôn nhân, luật tục và tập quán sống.  

Lễ hội năm nay được tổ chức là dịp để tiếp tục nâng cao vị trí, vai trò và trách nhiệm của già làng trong đời sống của đồng bào thôn, bản. Các hoạt động trong làng đều phải được Hội già làng thống nhất trước khi đi vào quyết định.    

Trong dịp tổ chức lễ hội Ariêu Ping này, hai làng A Liêng và A Vương của xã Tà Rụt đã kết hợp tổ chức Lễ đón nhận Làng văn hóa, đồng thời tổ chức Hội thi Thể thao truyền thống với sự tham gia của bảy xã của huyện Đakrông và tổ chức Lễ hội văn hóa Cồng chiêng với sự tham gia của chín thôn trong xã Tà Rụt.