Chùa Bút Tháp là một trong những ngôi chùa cổ Việt Nam, có kiến trúc độc đáo, hài hòa với thiên nhiên. Toàn bộ các công trình chính của chùa quay theo hướng Nam, một hướng truyền thống của người Việt. Đối với đạo Phật hướng Nam là hướng của trí tuệ, của bát nhã. Chùa có 3 dãy nhà chính là Tiền đường - Thiêu hương - Thượng điện tạo thành chữ "công". Cách bố trí như vậy làm nổi bật điện thờ bên trong với các pho tượng. Đáng chú ý nhất ở chùa là tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay nổi tiếng do nhà điêu khắc họ Trương tạc năm 1656. Tượng cao 3,7 m, ngang 2,1 m, dày 1,15 m. Cánh tay xa nhất có chiều dài là 200 cm. Tượng có 11 đầu, 42 tay lớn và 952 tay dài ngắn khác nhau. Đây được coi là một kiệt tác độc nhất vô nhị về tượng Phật và nghệ thuật tạc tượng - nghệ thuật làm nổi bật triết lý nhà Phật bằng thứ ngôn ngữ tạo hình hàm súc. Mặc dù, chưa có một tài liệu nghiên cứu nào xác định chính xác chùa Bút Tháp có từ bao giờ nhưng trong quần thể kiến trúc của chùa còn lưu giữ lại nhiều dấu tích từ thế kỷ thứ XVII.

Với những giá trị tiêu biểu về lịch sử, nghệ thuật, chùa Bút Tháp đã được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng là di tích cấp quốc gia theo quyết định số 313-VH/VP ngày 28 tháng 4 năm 1962. Hàng năm, chùa Bút Tháp đã thu hút hàng ngàn lượt du khách trong nước và quốc tế tới tham quan.

Tồn tại cùng thời gian, chùa Bút Tháp đã nhiều lần được trùng tu vào các năm 1739, 1903, 1915, 1921 và gần đây nhất là vào năm 1992-1996. Hiện nay nhiều hạng mục công trình đã bị xuống cấp nghiêm trọng cần phải được trùng tu, bảo vệ khẩn cấp. Ngày 1/10/2012, UBND tỉnh Bắc Ninh đã có công văn gửi Bộ VHTTDL về việc thoả thuận chủ trương lập dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu di tích chùa Bút Tháp tại xã Đình Tổ - Thuận Thành và đã nhận được sự thống nhất của Bộ VHTTDL. Để dự án triển khai có hiệu quả, tỉnh Bắc Ninh chủ động bố trí ngân sách từ địa phương và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện dự án. Đồng thời, Bộ VHTTDL sẽ xem xét, hỗ trợ một phần kinh phí từ Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hoá khi thoả thuận dự án, trên cơ sở ưu tiên cho tu bổ, tôn tạo các hạng mục gốc của di tích.

                                                                                                                                  Hương Lê