Ký ức chiến khu giữa đại ngàn Việt Bắc

Giữa không gian núi rừng Phú Đình, dòng người thành kính dâng hương tại Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đỉnh Đèo De như một lát cắt sinh động cho thấy sức sống của du lịch về nguồn. Không đơn thuần là tham quan, mỗi chuyến đi là một hành trình trở về lịch sử, nơi quá khứ hiện diện trong từng nếp nhà sàn, con suối, tán rừng già.

Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt ATK Định Hoá.

Thái Nguyên hiện có 3 di tích quốc gia đặc biệt, 67 di tích quốc gia, 323 di tích cấp tỉnh, hơn 1.000 di tích đã được kiểm kê cùng 45 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Hệ thống di sản đồ sộ này phản ánh chiều sâu truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng kiên cường và bản sắc văn hóa phong phú của 51 dân tộc anh em sinh sống trên địa bàn. Nổi bật nhất là Khu di tích quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa và ATK Chợ Đồn - nơi ghi dấu ấn hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Trung ương trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954).

Bên cạnh đó, hàng loạt “địa chỉ đỏ” như Khu di tích lịch sử quốc gia 60 liệt sĩ Thanh niên xung phong Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái; quần thể núi Văn - núi Võ; Đền thờ Lý Nam Đế; Khu di tích Nà Tu (Cẩm Giàng), Đồn Phủ Thông… tạo thành mạng lưới di tích lịch sử cách mạng dày đặc. Những điểm đến này không chỉ có giá trị giáo dục truyền thống mà còn là nền tảng để Thái Nguyên xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù, gắn lịch sử với sinh thái và văn hóa cộng đồng.

Những năm gần đây, tỉnh đã chú trọng hơn tới liên kết vùng, khai thác giá trị di tích gắn với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy du lịch lịch sử về nguồn của Thái Nguyên vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Hạ tầng tại một số điểm di tích còn thiếu đồng bộ; dịch vụ phụ trợ nghèo nàn; sản phẩm du lịch chưa thực sự đặc sắc; các tour chuyên biệt còn ít, trong khi sự kết nối giữa địa phương và doanh nghiệp lữ hành chưa hình thành chuỗi giá trị hoàn chỉnh.

Tại Di tích lịch sử quốc gia Nà Tu, xã Cẩm Giàng - nơi Bác Hồ từng thăm Liên phân đội Thanh niên xung phong 312 và tặng 4 câu thơ bất hủ “Không có việc gì khó/Chỉ sợ lòng không bền/Đào núi và lấp biển/Quyết chí ắt làm nên” - không gian đã được đầu tư tôn tạo khang trang. Dẫu vậy, lượng khách vẫn khiêm tốn, đặc biệt là khách quốc tế. Điều mà địa phương mong mỏi nhất là chính sách kết nối Nà Tu với các di tích khác để hình thành tuyến du lịch về nguồn đậm dấu ấn chiến khu Việt Bắc, đồng thời ứng dụng công nghệ số, thuyết minh tự động đa ngôn ngữ nhằm tạo trải nghiệm mới cho du khách.

Ở xã La Bằng, ông Chu Vân Trung - người nhiều năm trông coi Di tích lịch sử quốc gia, địa điểm Lễ nhận Quốc thư đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - không giấu được trăn trở khi di tích ít người biết tới. “Nếu được đưa vào các tuyến du lịch lịch sử hoặc kết hợp với du lịch sinh thái, chắc chắn nơi này sẽ có sức hút hơn”- ông Trung chia sẻ.

Đánh thức di sản bằng những hành trình trải nghiệm mới

Thái Nguyên vốn đã có thương hiệu mạnh với du lịch sinh thái và văn hóa trà. Sau hợp nhất, không gian du lịch được mở rộng, tạo điều kiện để hình thành những tour lịch sử về nguồn riêng biệt, thậm chí là du lịch đêm với nghệ thuật tái hiện lịch sử bằng công nghệ cao. Chính sự khác biệt và độc đáo sẽ giữ chân du khách, nhiều chuyên gia du lịch nhận định.

Thực tế, tại ATK Định Hóa và ATK Chợ Đồn hôm nay, du lịch lịch sử đang dần được “làm mới”. Những lối mòn rải lá khô dẫn vào các khu di tích như Bản Ca, Nà Pậu, Khuổi Linh với lán tre, cây rừng cổ thụ không chỉ gợi lại cuộc kháng chiến gian lao mà còn trở thành “lớp học sống” cho thế hệ trẻ. Nhiều trường học, đoàn thể đã chọn ATK làm nơi tổ chức sinh hoạt chính trị, kết nạp đoàn viên, hoạt động ngoại khóa.

ATK Định Hóa không chỉ là “địa chỉ đỏ” linh thiêng trong lòng người dân Việt Nam mà còn là điểm đến văn hóa - lịch sử quan trọng, góp phần nuôi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần độc lập tự cường và khát vọng phát triển của dân tộc. Ảnh: An An/baovanhoa

Từ khi ATK Định Hóa và ATK Chợ Đồn “về chung một nhà” sau sáp nhập, các hành trình du lịch liên tuyến được mở ra. Quốc lộ 3C giúp việc kết nối giữa các điểm di tích thuận lợi hơn, tạo điều kiện để các tour kết hợp lịch sử - sinh thái - cộng đồng phát triển. Tại các bản làng như Khuôn Tát, Bản Quyên, nhà sàn của đồng bào Tày, Nùng được chỉnh trang thành homestay. Du khách có thể ngủ lại giữa đại ngàn, thưởng thức mâm cơm xôi trám, rau rừng, gà nướng, rượu men lá, lắng nghe tiếng đàn Tính, lời Then vang lên trong đêm.

Theo Ban Quản lý các khu di tích quốc gia đặc biệt tỉnh Thái Nguyên, hướng đi bền vững là phát triển mô hình “di sản sống”, nơi người dân tham gia trực tiếp vào du lịch cộng đồng, từ lưu trú, ẩm thực đến hướng dẫn viên bản địa. Giữ gìn lịch sử song hành với tạo sinh kế cho người dân sẽ giúp ATK trở thành điểm nhấn trên bản đồ du lịch Việt Bắc.

Rõ ràng, tiềm năng du lịch lịch sử về nguồn của Thái Nguyên sau hợp nhất là rất lớn. Vấn đề còn lại là sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng để biến ký ức cách mạng thành những sản phẩm du lịch hấp dẫn, hiện đại nhưng vẫn giàu chiều sâu.

Bảo Bình