Tham dự buổi làm việc có: GS.TSKH Lưu Trần Tiêu – Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia; ông Hà Kế San – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ; ông Phạm Sanh Châu – Tổng thư ký Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam…

Chính thức được UNESCO ghi vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể (DSVHPVT) cần bảo vệ khẩn cấp từ ngày 24/11/2011, Hát Xoan Phú Thọ đã được bảo tồn và phát huy bài bản, hiệu quả. Nếu năm 2010 chỉ có khoảng 13 CLB của những người yêu thích Xoan với tổng số 298 thành viên thì đến năm 2015 ở Phú Thọ đã có hơn 30 CLB Xoan với 1.103 thành viên.

Ông Hà Kế San – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ cho biết: “Có lúc thịnh, lúc suy, có lúc đứng trước nguy cơ mai một, lúc khác lại cần phải bảo vệ khẩn cấp nhưng Hát Xoan Phú Thọ chưa bao giờ mất đi”. Từ chỗ chỉ còn 7 nghệ nhân cao niên có thể diễn xướng, truyền dạy Xoan cổ thì nay Hát Xoan Phú Thọ đã có lực lượng nghệ nhân kế cận đông đảo với 62 người có thể diễn xướng và truyền dạy các làn điệu Xoan cổ. Thậm chí, hiện đã hình thành ba thế hệ Hát Xoan là các nghệ nhân cao niên, các nghệ nhân kế cận và đông đảo thế hệ trẻ đầy triển vọng.

Điều đáng nói, theo đúng kỳ hạn của UNESCO, sau bốn năm được ghi danh các quốc gia thành viên phải có báo cáo về tình trạng di sản trong danh mục DSVHPVT cần bảo vệ khẩn cấp. Năm 2015, báo cáo của Việt Nam về tình trạng Hát Xoan Phú Thọ đã được gửi tới UNESCO với sự hồi sinh mạnh mẽ, theo đó đi đến nhận định di sản này đã thoát khỏi tình trạng khẩn cấp. Thế nhưng, đến thời điểm này UNESCO vẫn chưa có văn bản hay hội nghị nào hướng dẫn chuyển đổi DSVHPVT từ danh mục này sang danh mục kia.

Theo ông Phạm Sanh Châu – Tổng thư ký Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam cho biết: “Có hai khả năng xảy ra, một là Hát Xoan Phú Thọ phải làm quy trình thoát khỏi danh sách DSVHPVT cần bảo vệ khẩn cấp rồi làm quy trình xét ghi danh vào danh sách DSVHPVT đại diện của nhân loại và hai là Hát Xoan Phú Thọ làm quy trình mới xin chuyển thẳng sang danh sách DSVHPVT đại diện của nhân loại”.

Được biết, hiện đa số các quốc gia thành viên của Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ DSVHPVT đã ủng hộ VN chuyển thẳng Hát Xoan Phú Thọ sang danh sách DSVHPVT đại diện của nhân loại. Theo hạn định, trước ngày 31/3/2016 các quốc gia thành viên phải hoàn thành Hồ sơ đề cử di sản vào danh sách DSVHPVT đại diện của nhân loại nên công tác xây dựng, hoàn thiện Hồ sơ đệ trình UNESCO thực sự gấp rút đối với trường hợp Hát Xoan Phú Thọ.

Tại phiên họp này của Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, các chuyên gia, nhà khoa học đã đưa ra những kiến giải hữu ích để Hồ sơ Hát Xoan Phú Thọ được hoàn thiện trình UNESCO đúng hạn. GS.TSKH Lưu Trần Tiêu – Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia khẳng định: “Nhìn chung Hồ sơ Hát Xoan Phú Thọ bám sát các hướng dẫn của UNESCO. Sau khi Hồ sơ được chỉnh sửa, hoàn thiện, bổ sung... Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia sẽ họp phiên thường trực để thông qua, trình các cấp có liên quan phê duyệt đệ trình UNESCO xét ghi danh Hát Xoan Phú Thọ là DSVHPVT đại diện của nhân loại”.