Người Cơ Tu
Cập nhật: 23/05/2009
Dân tộc Cơ Tu có số dân là 50.458 người, riêng ở tỉnh Quảng Nam theo số liệu thống kê năm 2004 có 42.558 người.

Trong quá trình hình thành và phát triển, dân tộc Cơ Tu ở khu vực Trường Sơn - Tây Nguyên còn bảo lưu được các giá trị nguyên gốc của văn hóa truyền thống. Nghề thủ công truyền thống của người Cơ Tu khá phát triển. Bên cạnh nghề dệt vải, người Cơ Tu còn có một số nghề khác như đan lát các dụng cụ sinh hoạt: gùi, nong nia, chiếu và nghề làm đồ gốm. Đặc biệt, tại làng Công Dồn, xã Duôih, huyện Nam Giang, Quảng Nam, người dân vẫn còn trồng bông, xe sợi; chế biến thuốc nhuộm vải; vẫn nắm giữ kỹ thuật, bí quết dệt các loại hoa văn cổ xưa; vẫn chế tác, sử dụng các loại trang phục truyền thống… đó thực sự là bảo tàng sống về nghề dệt và trang phục của người Cơ Tu.

Trong không gian sinh sống của người Cơ Tu, ở mỗi vel (làng) thường có sự hiện diện của nhà gươl (nhà truyền thống của làng). Đây là công trình kiến trúc có vai trò quan trọng nhất trong đời sống cộng đồng của người Cơ Tu. Nó không những là nơi để đồng bào sinh hoạt lễ hội, nghỉ ngơi, vui chơi, giao lưu, tiếp khách là nơi phô bày những chiến tích săn bắn, là nơi tiến hành các cuộc họp quan trọng để xét xử, kiện cáo, trao đổi kinh nghiệm sản xuất… mà còn là công trình mỹ thuật, chứa đựng nhiều tác phẩm điêu khắc, hội họa, trang trí dân gian.

Người Cơ Tu có nhiều hình thức lễ hội khác nhau như liên quan đến chu kỳ canh tác nương rẫy; lễ nghi vòng đời người; lễ hội cộng đồng… Trong lễ nghi nông nghiệp, đáng chú ý nhất là lễ cha haroo têmê (lễ ăn mừng lúa mới). Lễ hội cộng đồng phải kể đến cha bhoi (lễ kết nghĩa giữa hai làng), lễ mừng nhà gươl mới.

Nghệ thuật diễn xướng dân gian của dân tộc Cơ Tu khá phong phú, trong đó nổi bật nhất là nghệ thuật nói lý, hát lý… Người ta hát lý để giải quyết mọi khúc mắc trong cuộc sống, để thanh minh nổi lòng với khách bằng lối ẩn dụ, ví von tinh tế. Bên cạnh hát lý, người Cơ Tu còn có những làn điệu dân ca ba booch, bhơ nooch trữ tình, đằm thắm. Người Cơ Tu có nhiều nhạc cụ như chiêng, trống, tù và, thanh la, sáo, kèn, đàn abel, đàn tơ brêch, alui, đàn tuwl, đàn gơrơnưa, ahen, aluốt, bham…

Trong ẩm thực, người Cơ Tu chế biến nhiều món ăn dân gian độc đáo, đặc biệt là các món nấu từ ống nứa như món cơm lam, rượu lam, món zrá… Đặc biệt người Cơ Tu có rượu tà vạc, thứ đồ uống mà người ta gọi là dăk tà vạc. Rượu tà vạc có thể được coi là đồ uống đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa của tộc người này.

Trải qua bao đời nay, các giá trị văn hóa truyền thống ấy đã tạo ra sức sống, sự phong phú, đa dạng và nét độc đáo trong bức tranh toàn cảnh về văn hóa tộc người Cơ Tu.
Báo Ảnh Việt Nam