Quả thật nhắc tới Đông Triều, trong tâm trí nhiều người nhớ tới vùng đất Đệ tứ chiến khu giàu truyền thống, không gian làng quê yên bình với hàng cau thẳng tắp, đường làng ngõ xóm và cả các làng nghề truyền thống rải rác khắp nơi. Trong ký ức của các bạn chắc hẳn không ít lần từng hành trình từ Hà Nội về Hạ Long hoặc ngược lại theo Quốc lộ 18A, đi qua khu vực Đông Triều, bạn sẽ thấy bạt ngàn gốm trưng bày bên đường lướt qua tầm mắt.

Tham quan làng gốm Vĩnh Hồng với không gian đặc trưng của làng gốm truyền thống.

Nỗi niềm tò mò đó nay đã được thoả khi đặt chân tới làng gốm Vĩnh Hồng (phường Mạo Khê), xa hơn chút là khu Cầu Đất (phường Đức Chính). Thật thú vị khi cách Quốc lộ không xa, chỉ chừng vài bước chân từ đường cái là du khách đã bước vào làng gốm truyền thống với bàn xoay, lò nung và hàng nghìn sản phẩm gốm ra lò cùng một khung cảnh tuyệt đẹp ngay trước mắt.

Dù không lâu đời như các làng gốm nổi tiếng như Bát Tràng, Phù Lãng... nhưng Vĩnh Hồng cũng như các làng gốm trăm tuổi khác trên địa bàn Đông Triều, vẫn giữ được hồn cốt cùng bí quyết về công thức pha chế đất, chế tác dòng gốm "nặng lửa" ở nhiệt độ cao.

Đi qua những con đường hẹp, lát gạch, những mái ngói ngả màu, làng gốm dần hiện ra với những lò nung, bãi cao lanh, bể quấy nguyên liệu... Tới tận xưởng, dù chỉ tập trung vào chế tác gốm, nhưng người thợ vẫn rất nhiệt tình hướng dẫn khách tham gia vào các công đoạn thủ công, từ nhào đất, nặn, phơi… để họ có được những sản phẩm gốm do chính tay mình thực hiện.

Sản phẩm gốm làm ra ở Đông Triều được nung trong những lò rồng nhiều khoang, giữ được nét đẹp tự nhiên và có độ bền cao. Và thật ngạc nhiên khi ra sau nhà, bạn có thể khám phá ra cả bãi bạt ngàn gốm vừa ra lò, đủ màu sắc, được xếp gọn hai bên đường đi, cạnh giếng nước... Cùng với không khí âm vang của xưởng gốm, tiếng quấy đất, tiếng nện đất, lách cách củi lửa, bạn có thể chọn mua cho mình món quà lưu niệm độc đáo là những con thổi tạo ra tiếng tu huýt rộn ràng trên đường làng.

Khâu vẽ hoa văn, tráng men cho gốm mỏng ở xưởng gốm Quang Vinh (ảnh chụp trước 27/4/2021).

Rời làng gốm truyền thống, du khách có thể tới thăm một xưởng gốm nổi tiếng với những sản phẩm gốm tinh xảo, được nặn từ chính nguồn đất sét, cao lanh chất lượng ở địa phương. Điều thú vị là xưởng gốm này còn dành hẳn không gian tham quan và các công đoạn để bạn trải nghiệm kỹ năng làm gốm. Đó là xưởng gốm mỏng Quang Vinh (Công ty TNHH Quang Vinh, phường Mạo Khê), cách đó không xa.

Đây là xưởng gốm với hệ thống máy móc hiện đại, tuy nhiên cũng có nhiều công đoạn cần sự sáng tạo, tỉ mỉ của người thợ làm gốm. Trên diện tích chừng 8.000m2 là dây chuyền sản xuất từ khâu nhào đất, đổ khuôn... tới hệ thống lò nung hiện đại cho ra mẻ sản phẩm cuối cùng. Quy trình làm gốm được giới thiệu từ sự ra đời, tính ưu việt của gốm mỏng, quy trình chế tác, làm gốm từ khâu thủ công tới áp dụng công nghệ vào sản xuất... Tất cả sẽ như bức tranh toàn cảnh thu hút sự đam mê khám phá của du khách ở mọi lứa tuổi.

Dẫn chúng tôi tham quan, quản lý xưởng gốm cho biết, không chỉ được chứng kiến hoặc có thể tham gia các khâu pha chế, quấy rót nguyên liệu, tạo khuôn, một trong những khâu được du khách rất ưa thích chính là vẽ hoa văn, tráng men cho sản phẩm. Đây là khâu quan trọng, hoàn toàn thủ công "thổi hồn" cho sản phẩm, nơi những thợ thủ công nhí hay du khách thoả sức tô vẽ hoa văn, phối màu, làm nên sản phẩm của riêng mình.

Không chỉ được tham quan xưởng gốm, du khách còn được thoả sức trải nghiệm vẽ hoa văn cho sản phẩm gốm của mình. (Ảnh chụp trước 27/4/2021).

Sau khi tham quan, để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho trải nghiệm, Công ty áp dụng mô hình tự động hóa bằng máy móc tạo ra các khuôn sản phẩm chỉ trong 7-10 giây, để du khách thể hiện khả năng của mình. Khi khách tham quan hoàn thành phần vẽ, sản phẩm đem tráng men và nung đốt để hoàn thiện. Chi phí cho vé tham quan xưởng và mua sản phẩm để vẽ chỉ chừng 50.000-60.000 đồng/khách. Cuối cùng là chuyển phát nhanh sản phẩm đến tận tay du khách theo yêu cầu.

Ngoài ra, kết thúc hành trình, du khách có thể tham quan phòng trưng bày các sản phẩm gốm mỏng, các sản phẩm mỹ nghệ đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Du khách có thể chọn cho mình những sản phẩm ưng ý nhất làm kỷ niệm cho chuyến đi.

Hà Phong