Hà Giang là nơi sinh sống của 19 dân tộc với những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo cùng nhiều di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh. Những năm gần đây, tỉnh ta luôn chú trọng bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch nhằm tạo đà thúc đẩy KT – XH phát triển bền vững, từng bước chuyển dịch cơ cấu lao động, góp phần nâng cao đời sống cho nhân dân.
Các sản phẩm thêu dệt truyền thống phục vụ du khách của dân tộc Dao đỏ ở huyện Hoàng Su Phì.
Những năm qua, dưới sự lãnh, chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự vào cuộc của các tổ chức chính trị - xã hội từ tỉnh đến cơ sở, nhận thức của người dân về công tác bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch đã có sự chuyển biến đáng kể. Văn hóa truyền thống các dân tộc được gìn giữ và phát huy, các lễ hội truyền thống, các làn điệu dân ca, dân vũ được duy trì, phát triển. Việc kết hợp phát triển làng nghề truyền thống với phát triển du lịch được các địa phương đặc biệt quan tâm, vừa hỗ trợ cho các làng nghề truyền thống được khôi phục, vừa góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch.
Đến nay, các địa phương trong toàn tỉnh đã đăng ký 35 làng văn hóa du lịch cộng đồng, trong đó có 15 làng văn hóa du lịch tiêu biểu được UBND tỉnh công nhận. Một số làng thu hút được lượng lớn khách tham quan như: Năm 2020, Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Nặm Đăm (Quản Bạ) thu hút 8.500 lượt khách, doanh thu 1,8 tỷ đồng; Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Hạ Thành (TPHG) thu hút gần 10.000 lượt khách, doanh thu đạt 1,5 tỷ đồng… Thu nhập bình quân của các hộ làm dịch vụ du lịch bình quân đạt 50 – 70 triệu đồng/năm. Các làng nghề thủ công truyền thống cũng được các huyện, thành phố đầu tư khôi phục nhằm tạo sản phẩm du lịch đa dạng. Đến nay, toàn tỉnh có 41 làng nghề được công nhận, tạo ra các sản phẩm, vật phẩm, quà lưu niệm phục vụ du khách. Điển hình như: Làng nghề nấu rượu thóc Nàng Đôn (Hoàng Su Phì); Làng nghề dệt thổ cẩm huyện Quang Bình; nghề chạm bạc thủ công của người Nùng; nghề trồng và dệt vải lanh của người Mông…
Công tác bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống gắn với phát triển du lịch được đẩy mạnh. Một số lễ hội gắn với sự kiện thường niên được tổ chức như: Lễ hội hoa Tam giác mạch, Tuần văn hóa di sản Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì, Lễ hội Khèn Mông… đã từng bước trở thành thương hiệu du lịch của tỉnh. Nhiều lễ hội truyền thống được bảo tồn, phục dựng như: Lễ hội nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn, Lễ hội Bàn Vương của dân tộc Dao, Lễ hội Gầu Tào của dân tộc Mông… Các ngành chức năng cũng thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương mở các lớp dạy nhạc cụ, dân ca, dân vũ truyền thống, góp phần phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc.
Chợ phiên vùng cao là hình thức sinh hoạt văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc Hà Giang, đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách. Do vậy, những năm gần đây, cấp ủy, chính quyền các cấp đã chú trọng đầu tư cả về cơ sở hạ tầng và hình thức tổ chức. Nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa được thể hiện trong chợ phiên như thổi khèn, đàn môi, hát giao duyên lồng ghép với các hoạt động bán mặt hàng thủ công mỹ nghệ, đồ lưu niệm, ẩm thực, sản vật địa phương… vừa đáp ứng nhu cầu trao đổi, mua bán hàng hóa của người dân, vừa hấp dẫn khách du lịch.
Với nhiều nỗ lực trong công tác bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch, những năm gần đây, hoạt động du lịch – dịch vụ của tỉnh có bước phát triển khá. Giai đoạn 2014 – 2020, khách quốc tế đến tỉnh đạt tốc độ tăng trưởng 16%/năm; khách nội địa tăng trưởng 17,6%/năm. Tổng thu từ khách du lịch năm 2020 của toàn tỉnh đạt khoảng 2.000 tỷ đồng, đóng góp tích cực cho sự phát triển KT – XH và tăng trưởng GDP chung của tỉnh.
Tuy nhiên, ngành Du lịch của tỉnh hiện nay vẫn được đánh giá là chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Nguồn nhân lực phục vụ du lịch còn thiếu và yếu. Trình độ năng lực của lực lượng lao động chưa đáp ứng được yêu cầu, chưa được đào tạo bài bản về du lịch, dịch vụ. Bên cạnh đó, các hoạt động văn hóa đã được khai thác để phục vụ du lịch nhưng chưa triệt để; sản phẩm văn hóa gắn với du lịch đã đổi mới nhưng chưa thực sự đa dạng và phong phú…
Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết: Thời gian tới, ngành sẽ chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan tham mưu cho tỉnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch; quan tâm xây dựng các làng văn hóa du lịch cộng đồng. Đầu tư nguồn lực tương xứng để phát triển cơ sở hạ tầng, trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử cũng như thực hiện công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, phát triển các làng nghề truyền thống. Quan tâm đào tạo nguồn nhân lực cho ngành Du lịch. Triển khai các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù để khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh… Hướng đến mục tiêu phát triển những sản phẩm du lịch đặc thù gắn với thương hiệu văn hóa Hà Giang, phấn đấu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Bài, ảnh: Nguyễn Phương