Hàng ngàn năm nay, thổ cẩm gắn liền với sinh hoạt thường ngày, trở thành một trong những biểu trưng của đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng các dân tộc thiểu số cả nước nói chung, tỉnh Gia Lai nói riêng. Trước những biến chuyển của thời gian, có đôi lúc, thổ cẩm tưởng như đang dần mai một trong mỗi nếp nhà, song sợi dây kết nối bền bỉ ấy vẫn được gìn giữ, xuyên suốt qua bao thế hệ. Ở bất kỳ buôn làng nào cũng vẫn còn những người phụ nữ tỉ mỉ dệt nên hoa văn, họa tiết.
Vì thế, thổ cẩm vẫn có cho mình một đời sống riêng rất đặc biệt, đáng được tôn vinh và giữ gìn. Vẻ đẹp của thổ cẩm dần vươn ra khỏi nếp nhà, buôn làng, đến gần hơn với công chúng, người yêu thích nét bình dị, mộc mạc. Và khi những tấm vải dệt thủ công với hoa văn tinh xảo ấy “rơi” vào tay những người làm nghệ thuật, chúng như được chắp thêm đôi cánh, vươn cao và bay xa.
Ở bất kỳ buôn làng nào cũng vẫn còn những người phụ nữ tỉ mỉ dệt nên hoa văn, họa tiết thổ cẩm. Ảnh: Đức Thụy
Cùng với nỗ lực của mỗi nghệ nhân trong việc duy trì nghề dệt thổ cẩm, thời gian qua, nhiều sự kiện văn hóa cũng đưa trình diễn thổ cẩm, trải nghiệm dệt vào nội dung chương trình, khơi dậy tình yêu, sức sống cho nghề truyền thống này.
Ở khu vực Tây Nguyên, tỉnh Đak Nông đăng cai tổ chức lễ hội văn hóa thổ cẩm Việt Nam vào năm 2018, 2020 và sắp tới vào tháng 3-2024. Hoạt động tôn vinh nét đẹp thổ cẩm đã mở đầu cho hàng loạt sự kiện tương tự của các địa phương lân cận. Tháng 10-2022, UBND huyện Kon Plông (tỉnh Kon Tum) phối hợp với nhà thiết kế Minh Hạnh-Giám đốc sáng tạo của Vietmode tổ chức Chương trình biểu diễn thời trang áo dài thổ cẩm Tây Nguyên tại thác Pa Sỹ và rừng thông. Tháng 7-2023, Ban Dân vận Tỉnh ủy Đak Lak và Ban Dân vận Thành ủy TP. Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức chương trình thời trang nghệ thuật thổ cẩm các dân tộc tại Đak Lak mang tên “Ban Mê ơi” tại thác Dray Nur (xã Dray Sáp, huyện Krông Ana). Tháng 9-2023, hơn 200 bộ trang phục thổ cẩm được 40 nghệ sĩ, diễn viên, người mẫu trình diễn, thể hiện trong không gian thơ mộng bên bờ hồ Xuân Hương (TP. Đà Lạt).
Và ngày 28-10, trước trụ đá 54 dân tộc anh em trong khuôn viên Quảng trường Đại Đoàn Kết (TP. Pleiku), UBND tỉnh phối hợp với Công ty TNHH Việt Mốt (Vietmode) tổ chức chương trình thời trang nghệ thuật thổ cẩm mang chủ đề “Gia Lai ơi”.
Không chỉ giới thiệu, trình diễn các thiết kế lấy cảm hứng từ thổ cẩm của nhà thiết kế Minh Hạnh, “Gia Lai ơi” còn có hoạt động trình diễn nhạc cụ tre nứa, cồng chiêng, đan lát, tạc tượng và dệt vải cùng nhiều hoạt động đặc sắc khác.
Nhà thiết kế Minh Hạnh chia sẻ: Tôi mong muốn thể hiện được một đời sống rất bình dị của cộng đồng dân tộc thiểu số sống tại Gia Lai thông qua các sản phẩm cụ thể như dệt, tạc tượng, đan lát, trồng cà phê… Tất cả những sản phẩm ấy sẽ được nghệ thuật hóa.
“Đặc biệt, chủ thể chính của chương trình là học sinh, các nghệ nhân người dân tộc thiểu số. Chỉ có những con người thật đó mới thể hiện được bản chất của cuộc sống hôm nay. Nghệ thuật hóa đời sống phải làm cho cuộc sống thăng hoa hơn, nhìn thấy cuộc sống tốt đẹp hơn”-nhà thiết kế Minh Hạnh nhấn mạnh.
“Gia Lai ơi” là sự kiện mở đầu cho chuỗi các hoạt động văn hóa đặc sắc của Gia Lai sẽ diễn ra vào đầu tháng 11, trong đó có Festival Văn hóa cồng chiêng, Tuần Văn hóa-Du lịch TP. Pleiku, Lễ hội hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh), Ngày hội đua thuyền độc mộc trên sông Pô Cô và liên hoan văn hóa cồng chiêng huyện Ia Grai…
Các hoạt động văn hóa kể trên đã và đang chắp cánh cho văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc thiểu số Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng, đặc biệt là nét đẹp thổ cẩm ngày càng vươn xa, bay cao. Điều đó cũng góp phần thực hiện có hiệu quả một trong những quan điểm, mục tiêu của Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 6-10-2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế-xã hội vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là xây dựng nền văn hóa Tây Nguyên tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng, tôn trọng các giá trị văn hóa khác biệt giữa các dân tộc, coi đây là động lực, nền tảng cho phát triển và hội nhập quốc tế của vùng.
Phương Vi