Nét đẹp bình yên của chùa gốm Tiêu Dao ở xã Bát Tràng.

Xã Bát Tràng có hai thôn là Giang Cao và Bát Tràng, cả hai thôn đều có nghề làm gốm lâu đời. Thôn Giang Cao có chùa cổ Tiêu Dao, được xây dựng từ thời Trần. Ngôi chùa từng là cơ sở cách mạng trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Trải qua nhiều thăng trầm và biến cố, nhiều kiến trúc của chùa không còn nguyên vẹn. Vào năm 2011, khi sư thầy Thích Bảo Đức về trụ trì chùa, sư thầy đã có ý tưởng đưa những tinh hoa của làng gốm vào kiến trúc tâm linh, tạo nên một bản sắc văn hóa riêng của ngôi chùa.

Từ xa, khách tham quan đã có cảm nhận khác biệt rõ nét về chùa Tiêu Dao khi ngắm nhìn tam quan. Tam quan chùa không quá đồ sộ, nhưng tất cả đều được phủ gốm. Phần mái cổng là gốm nung mộc đỏ au. Các cột cổng được ghép tỉ mỉ từ hàng nghìn mảnh gốm nhỏ. Những câu đối trên cột cổng sử dụng tiếng Việt, từng chữ cái ghép thành câu đối cũng làm từ những mảnh gốm mầu chàm.

Bước vào sân chính, hai gian thờ 18 vị La Hán được bài trí hết sức tinh tế. Các cột trụ bên ngoài cũng được trang trí với họa tiết rồng mây, hoa lá... bằng gốm sứ. Toàn bộ 18 bức tượng được làm bằng gốm. Mỗi bức tượng lại có hậu cảnh là tranh mây núi. Tất cả các chi tiết, từ tượng đến tranh tường và đường viền ban thờ, đều được chế tác và ghép từ gốm sứ.

Khách tham quan tiếp tục được đắm chìm trong những tác phẩm gốm khi bước đến tòa tam bảo. Ở những nơi khác, các bức phù điêu về Phật giáo, các họa tiết trang trí hoa sen, tùng, cúc, trúc, mai... được làm bằng gỗ, hoặc đá, thì tại đây, tất cả họa tiết được thể hiện bằng gốm với nhiều mầu sắc khác nhau, trong đó, gam mầu trầm là chủ đạo.

Các bậc thềm lên tòa tam bảo cũng được làm từ gốm với họa tiết hoa sen. Điều đó khiến khách tham quan dành nhiều thời gian để chiêm ngưỡng từng tác phẩm. Bên trong tòa tam bảo, ngoài hệ thống tượng Phật cũng bằng gốm thì ban thờ cũng được ghép bằng những mảnh gốm, tạo hình rồng, mây, hoa lá hết sức sinh động. Ngoài ra, toàn bộ đầu đao mái chùa, linh thú trang trí đều được làm bằng gốm sứ.

Cảnh quan, không gian của chùa Tiêu Dao tuy có nhiều hạng mục được cải tạo, xây mới, nhưng được thiết kế hài hòa, tôn vinh nét đẹp văn hóa truyền thống Việt. Những bức tường được xây bằng gạch mộc tạo nên sự gần gũi.

Tổng thể ngôi chùa có khoảng 80 pho tượng gỗ. Trong đó, tại gian chính diện của tòa tam bảo, hai pho tượng Hộ pháp được chính nghệ nhân trong làng chế tác liền khối bằng gốm sứ với các đường nét rất tinh xảo. Mỗi bức tượng cao 2,5m và mất hơn một năm để hoàn thiện. Đây đều là những sản phẩm độc nhất vô nhị ở nước ta.

Chùa Tiêu Dao nằm trên một không gian rộng, thoáng đãng. Sân chùa, khu vườn cũng được thiết kế tỉ mỉ, với rất nhiều tiểu cảnh vừa mang nội dung truyền bá Phật pháp, vừa để Phật tử và du khách ngắm cảnh.

Từ trung tâm thành phố đến chùa Tiêu Dao chỉ khoảng hơn 10 km. Ngôi chùa nằm gần Ủy ban nhân dân xã Bát Tràng, cách đê sông Hồng khoảng vài trăm mét. Do đó, đây đang là điểm đến của nhiều du khách, góp phần tăng sức hấp dẫn của du lịch Bát Tràng.

Bài và ảnh: Quỳnh Anh

Nét đẹp bình yên của chùa gốm Tiêu Dao ở xã Bát Tràng.

Xã Bát Tràng có hai thôn là Giang Cao và Bát Tràng, cả hai thôn đều có nghề làm gốm lâu đời. Thôn Giang Cao có chùa cổ Tiêu Dao, được xây dựng từ thời Trần. Ngôi chùa từng là cơ sở cách mạng trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Trải qua nhiều thăng trầm và biến cố, nhiều kiến trúc của chùa không còn nguyên vẹn. Vào năm 2011, khi sư thầy Thích Bảo Đức về trụ trì chùa, sư thầy đã có ý tưởng đưa những tinh hoa của làng gốm vào kiến trúc tâm linh, tạo nên một bản sắc văn hóa riêng của ngôi chùa.

Từ xa, khách tham quan đã có cảm nhận khác biệt rõ nét về chùa Tiêu Dao khi ngắm nhìn tam quan. Tam quan chùa không quá đồ sộ, nhưng tất cả đều được phủ gốm. Phần mái cổng là gốm nung mộc đỏ au. Các cột cổng được ghép tỉ mỉ từ hàng nghìn mảnh gốm nhỏ. Những câu đối trên cột cổng sử dụng tiếng Việt, từng chữ cái ghép thành câu đối cũng làm từ những mảnh gốm mầu chàm.

Bước vào sân chính, hai gian thờ 18 vị La Hán được bài trí hết sức tinh tế. Các cột trụ bên ngoài cũng được trang trí với họa tiết rồng mây, hoa lá... bằng gốm sứ. Toàn bộ 18 bức tượng được làm bằng gốm. Mỗi bức tượng lại có hậu cảnh là tranh mây núi. Tất cả các chi tiết, từ tượng đến tranh tường và đường viền ban thờ, đều được chế tác và ghép từ gốm sứ.

Khách tham quan tiếp tục được đắm chìm trong những tác phẩm gốm khi bước đến tòa tam bảo. Ở những nơi khác, các bức phù điêu về Phật giáo, các họa tiết trang trí hoa sen, tùng, cúc, trúc, mai... được làm bằng gỗ, hoặc đá, thì tại đây, tất cả họa tiết được thể hiện bằng gốm với nhiều mầu sắc khác nhau, trong đó, gam mầu trầm là chủ đạo.

Các bậc thềm lên tòa tam bảo cũng được làm từ gốm với họa tiết hoa sen. Điều đó khiến khách tham quan dành nhiều thời gian để chiêm ngưỡng từng tác phẩm. Bên trong tòa tam bảo, ngoài hệ thống tượng Phật cũng bằng gốm thì ban thờ cũng được ghép bằng những mảnh gốm, tạo hình rồng, mây, hoa lá hết sức sinh động. Ngoài ra, toàn bộ đầu đao mái chùa, linh thú trang trí đều được làm bằng gốm sứ.

Cảnh quan, không gian của chùa Tiêu Dao tuy có nhiều hạng mục được cải tạo, xây mới, nhưng được thiết kế hài hòa, tôn vinh nét đẹp văn hóa truyền thống Việt. Những bức tường được xây bằng gạch mộc tạo nên sự gần gũi.

Tổng thể ngôi chùa có khoảng 80 pho tượng gỗ. Trong đó, tại gian chính diện của tòa tam bảo, hai pho tượng Hộ pháp được chính nghệ nhân trong làng chế tác liền khối bằng gốm sứ với các đường nét rất tinh xảo. Mỗi bức tượng cao 2,5m và mất hơn một năm để hoàn thiện. Đây đều là những sản phẩm độc nhất vô nhị ở nước ta.

Chùa Tiêu Dao nằm trên một không gian rộng, thoáng đãng. Sân chùa, khu vườn cũng được thiết kế tỉ mỉ, với rất nhiều tiểu cảnh vừa mang nội dung truyền bá Phật pháp, vừa để Phật tử và du khách ngắm cảnh.

Từ trung tâm thành phố đến chùa Tiêu Dao chỉ khoảng hơn 10 km. Ngôi chùa nằm gần Ủy ban nhân dân xã Bát Tràng, cách đê sông Hồng khoảng vài trăm mét. Do đó, đây đang là điểm đến của nhiều du khách, góp phần tăng sức hấp dẫn của du lịch Bát Tràng.

Bài và ảnh: Quỳnh Anh