Khi cái rét ngọt khe khẽ gọi mùa thu về cũng là lúc trên những phiên chợ non cao xuất hiện và bày bán rất nhiều quả hồng ngâm. Từ những quả hồng còn xanh chát trên cây, sau khi được hái về và ngâm nước với kỹ thuật riêng, quả hồng ngâm trở thành món quà quê ngọt lịm, dân dã. Món quà dịu dàng mùa thu ban tặng cho du khách ghé thăm non nước Cao Bằng.
Nhắc đến các thức quả mỗi khi mùa thu về không thể không quả hồng ngâm. Hồng ngâm có vị ngọt thanh, khi cắn vào thấy giòn giòn trong miệng. Quả hồng ngâm có kích cỡ chỉ bằng quả trứng gà ta, nho nhỏ xinh xinh, vỏ có màu xanh pha vàng, bóng mượt. Quả hồng sau khi hái đem ngâm cùng với nước 3 - 5 ngày cho sạch nhựa, khi ăn có vị ngọt đậm và nhiều bột mịn, vỏ quả cứng, thịt hồng chắc và giòn.
Khác với các loại hồng khác, hồng ngâm khi chín vỏ vẫn xanh hoặc chỉ hơi vàng, khi ăn cảm nhận đặc trưng là giòn, ngọt thanh, thoảng một mùi thơm nhẹ nhàng. Vỏ quả thường có vài vết đen li ti, đấy là do người ta châm nhẹ lên thân quả rồi mới đem ngâm để hồng chín.
Sở dĩ gọi là quả hồng ngâm bởi quả sau khi hái xong phải rửa bằng nước sạch rồi mới đưa vào ngâm. Quả hồng ngâm mỗi nơi có cách ngâm riêng nhưng thường là ngâm với nước suối, nguồn nước sạch hoặc chảy từ nguồn nước tự nhiên (không sử dụng nước máy), mỗi ngày đều phải thay nước một lần. Bao giờ vỏ quả từ xanh chuyển ánh vàng, lớp vỏ ngoài cứng nhưng bổ vào bên trong quả thấy ánh cát, thơm vàng thì hồng mới đạt độ chín. Đặc biệt, phải biết ước lượng để ngâm sao cho vừa đủ thời gian, bởi nếu ngâm lâu quá thì hồng dễ bị nhũn, giảm đi vị ngọt, nhưng nếu ngâm chưa tới thì lúc ăn sẽ bị chát.
Quả hồng ngâm khi chín vỏ có màu vàng ánh xanh.
Có nhiều cách thưởng thức quả hồng ngâm khác nhau, có người lựa chọn hồng ngâm như một thức quả mùa thu, có người ăn hồng ngâm kèm với cốm, có người lại gọt vỏ, treo gió làm hồng ngâm treo… Mặc dù có nhiều cách thưởng thức nhưng dù theo cách nào, hồng ngâm vẫn mang hương vị ngọt thanh, giòn, ruột quả mịn, vàng óng “chinh phục” cả những vị khách khó tính nhất bởi hương vị giản dị, dân dã, ngon ngọt, đặc biệt là “sạch” nên được nhiều người ưa thích, nhất là mua về làm quà biếu.
Quả hồng ngâm được bán nhiều tại các phiên chợ huyện tại Cao Bằng với giá từ 25 - 35 nghìn đồng/kg. Vừa rẻ, vừa ngon, sạch sẽ, dễ ăn nên hồng ngâm được nhiều khách du lịch lựa chọn, tìm mua khi đến du lịch Cao Bằng.
Với vị ngọt tự nhiên, hương thơm dân dã, gắn liền với tuổi thơ của nhiều người, hồng ngâm trở thành món quà mùa thu không thể thiếu với những ai đã từng được thưởng thức.
Hải Đăng