Tối 7/6, tại Quảng trường Biển Bảo Ninh, thành phố Đồng Hới, Quảng Bình, đã diễn ra Lễ hội múa bông, chèo cạn. Hàng ngàn người dân và du khách đã có dịp nghe và chiêm ngưỡng những câu hò, điệu múa mang đậm tính chất dân gian. Đây là một trong những hoạt động hưởng ứng “Mùa du lịch Đồng Hới” và “Tuần văn hóa - du lịch Quảng Bình 2011”.
Lễ hội múa bông, chèo cạn nhằm cầu mùa, mang ước nguyện lớn của ngư dân, tôn trọng và cúng tế cá voi, cầu cho trời yên biển lặng, đánh bắt hải sản bội thu cho cuộc sống ấm no đầy đủ. Ông Nguyễn Văn Tối , xã Bảo Ninh, Đồng Hới là một cao niên trong làng và đã tham gia trong lễ hội múa bông, chèo cạn gần 30 năm qua, cho biết: Cách đây gần 100 năm, một con cá voi lớn do bị bão, trôi dạt vào cửa Nhật Lệ và bị chết. Ngư dân đưa cá Ông vào bờ ở địa phận giữa làng Sa Động và Trung Bính an táng. Lễ táng cá Ông được tiến hành rất long trọng, ngư dân các làng lân cận nghe tin cũng đến viếng cúng. Vì cá Ông rất lớn nên phải táng ở bờ sông. Nhân dân phải sang Phú Hải chở đất thịt về đắp lên cá để chôn. Mấy năm sau người ta cất bốc hài cốt cá Ông và cất giữ ở lăng của làng trong một hậu tẩm nửa chìm nửa nổi ở sau lăng thờ cá Ông. Bộ xương cá Ông cũng rất lớn. Hai cái ngà dài hơn 3m, các xương sườn như những cái đòn gánh. Dân làng gọi cá này là Cố và đến dịp rằm tháng Tư âm lịch hàng năm thì tổ chức lễ hội Cầu ngư để ra quân đánh vụ cá nam.
Trong phần lễ tế Thần cá Ông có hai cụ già "lên đồng" phán những lời linh thiêng. Sau phần lễ là phần hội múa bông, chèo cạn ở sân lăng. Đội chèo cạn do 24 cô gái chưa chồng và hai người một nam, một nữ cái hò (hát chính). Hai người cái hò này mặc áo quần dài, thắt lưng điều, nữ chít khăn màu nguyệt bạch, chân đất; nam mặc áo lụa đỏ dài, đầu chít khăn hồng mỏ diều, chân đi đôi guốc mộc. Các cô gái chèo cạn mặc áo dài màu mỡ gà hoặc màu hoa lý, quần trắng, đầu búi tóc cài trâm đồng có đính bông hoa nhài, tay cầm một cây chèo gỗ sơn màu xanh đỏ dài 1,5m, động tác chèo nhịp nhàng, nhẹ êm theo nhịp hò khoan. Có một đội nhạc sinh nhị, đàn nguyệt, sáo, kèn bầu và trống đại phụ họa cho hò khoan.
Làn điệu hò khoan chèo cạn gồm 5 mái hò: hò mái dài, hò mái ba, hò mái nện, hò kéo lưới và hát khoan. Ở giữa các câu hò, các cô gái chèo cạn đệm hò con gồm các câu: "a xố đi xố...hà" hoặc "ớ là...hố". Nội dung các câu hò thường là cầu trời đất, thần linh phù hộ cho trời yên biển lặng cho dân đánh bắt hải sản được mùa. Đội ngũ múa bông (múa đèn) gồm 20 thanh niên chưa vợ, sức vóc cường tráng, cân đối đồng đều nhau và do một người điều khiển. Các đội viên mặc đồng phục, quần trắng, áo năm thân màu hồng hoặc đỏ, chân quấn xà cạp, đầu chít khăn mỏ quạ trắng, hay tay cầm đôi đèn lồng hình chậu tứ giác, trong có đèn nến thắp sáng.
Người điều khiển mặc võ phục, áo chẽn đỏ thắt lưng xanh, đội mũ võ tướng, giữa có thắt hoa hồng vải đỏ, tay cầm đôi đèn lồng hình chậu lục giác. Đội múa bông uy nghi tiến vào sân lăng. Đội trưởng vừa múa đôi đèn vừa đi dẫn đội biểu diễn các đội hình biến hóa rất đẹp như một chiếc thuyền sáng rực trên sông, rồng bay phượng múa. Trong khi đó, tiếng trống thúc giục kèm theo tiếng nhạc réo rắt du dương.
Lễ hội múa bông, chèo cạn là một trong những lễ hội văn hóa đặc sắc của Quảng Bình.