Nhằm tiếp tục đẩy mạnh phát triển du lịch, từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, các địa phương trong tỉnh Bình Phước đã tận dụng thế mạnh tập trung đầu tư, phát triển đa dạng sản phẩm du lịch gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc. Qua đó, góp phần thúc đẩy ngành du lịch của tỉnh từng bước phát triển. Từ đó, đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, nhiều công trình hạ tầng thiết yếu được đầu tư xây dựng, tạo thuận lợi cho đồng bào phát triển kinh tế, an ninh trật tự ổn định, bản sắc văn hóa truyền thống cũng được bảo tồn, gìn giữ và phát huy.

Tỉnh Bình Phước có 40 dân tộc thiểu số cùng sinh sống, với hơn 200.000 người, chiếm hơn 19% dân số toàn tỉnh. Giai đoạn 2019-2024, tỉnh đã triển khai thực hiện nhiều chương trình, chính sách dành cho đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là các chương trình liên quan đến phát triển du lịch sinh thái.

Do hiện nay mô hình du lịch sinh thái được nhiều du khách quan tâm, lựa chọn. Nắm bắt được nhu cầu đó, Vườn Quốc gia Bù Gia Mập (tỉnh Bình Phước) đã đẩy mạnh triển khai các hoạt động tiếp đón du khách. Nhờ đó, năm 2024, du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã ghi dấu bước tiến đáng kể.

Với hơn 8.500 lượt khách tham quan, tăng 2.500 lượt so với năm 2023, du lịch vườn quốc gia đã trở thành nhịp cầu nối giữa văn hóa truyền thống với hiện đại, mở ra những cơ hội mới cho đồng bào các dân tộc nơi đây. Đến với Vườn quốc gia Bù Gia Mập, những nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) được khéo léo lồng ghép vào các hoạt động du lịch, tạo nên sức hấp dẫn độc đáo.

Thông qua các chương trình giao lưu văn hóa, du khách không chỉ được trải nghiệm những giá trị văn hóa đặc sắc mà còn góp phần mở ra cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập cho đồng bào nơi đây. Sự phát triển của du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho đồng bào DTTS, đặc biệt là người S’tiêng và M’nông.

Hiện nay, nơi đây đã xây dựng và duy trì đội ngũ cộng tác viên gồm 70 người, chủ yếu là đồng bào DTTS địa phương, đảm nhiệm vai trò hướng dẫn du khách và tổ chức các hoạt động văn hóa. Trước đây, phần lớn đồng bào DTTS tại khu vực Vườn quốc gia Bù Gia Mập chủ yếu sống dựa vào nương rẫy và khai thác tài nguyên rừng.

Với sự phát triển của du lịch sinh thái, họ đã có cơ hội tham gia các hoạt động dịch vụ du lịch, từ hướng dẫn viên, biểu diễn nghệ thuật và nấu các món ăn đặc trưng của đồng bào S’tiêng, M’nông đến tổ chức các hoạt động trải nghiệm văn hóa truyền thống. Những hoạt động như biểu diễn nhạc cụ truyền thống, múa cồng chiêng hay tổ chức lễ hội đặc trưng không chỉ giúp bảo tồn văn hóa dân tộc mà còn trở thành sản phẩm du lịch hấp dẫn.

Thông qua đó, người dân địa phương có thêm nguồn thu nhập ổn định, đồng thời ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc được nâng cao. Nhận thấy tiềm năng lớn từ du lịch cộng đồng, Ban Quản lý Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã có những chiến lược cụ thể nhằm phát triển theo hướng bền vững.

Người S’tiêng (tỉnh Bình Phước) biểu diễn văn hoá cồng chiêng. (Ảnh: TL)

Lãnh đạo Trung tâm Tuyên truyền, du lịch và cứu hộ, bảo tồn Vườn quốc gia Bù Gia Mập chia sẻ, Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã xây dựng và kết nối các nhóm cộng đồng làm cộng tác viên du lịch để họ tham gia biểu diễn văn hóa nghệ thuật đặc trưng của người S’tiêng, M’nông. Đây không chỉ là cơ hội giúp người dân có việc làm mà còn là cách hiệu quả để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc. Du lịch cộng đồng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho người dân địa phương mà còn thúc đẩy mô hình du lịch có trách nhiệm, đảm bảo sự phát triển lâu dài và không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tự nhiên. Du khách đến đây không chỉ được trải nghiệm rừng nguyên sinh mà còn có cơ hội hòa mình vào đời sống văn hóa đồng bào DTTS.

Ðiều quan trọng hơn cả đó là phát triển du lịch bền vững, nơi mà cộng đồng vừa là người gìn giữ văn hóa vừa có thêm thu nhập. Từ những kết quả đạt được, có thể thấy rằng, mô hình du lịch cộng đồng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập không chỉ góp phần phát triển kinh tế mà còn giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và gìn giữ bản sắc văn hóa của đồng bào DTTS.

Với sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng và nỗ lực của cộng đồng địa phương, nơi đây có tiềm năng trở thành mô hình du lịch kiểu mẫu, vừa mang lại lợi ích kinh tế vừa góp phần bảo tồn thiên nhiên và văn hóa. Bên cạnh duy trì và phát triển các chương trình giao lưu văn hóa, Vườn quốc gia Bù Gia Mập đang hướng tới việc mở rộng thêm hoạt động trải nghiệm hấp dẫn, nhằm mang đến du khách những góc nhìn chân thực và sâu sắc hơn về thiên nhiên cũng như đời sống văn hóa của đồng bào DTTS.

Thời gian tới, du khách sẽ có cơ hội tham gia các tour khám phá rừng nguyên sinh, có thể tận mắt chiêm ngưỡng hệ sinh thái đa dạng, tìm hiểu về các loài động, thực vật quý hiếm và hòa mình vào thiên nhiên hoang dã.

Song song đó, những hoạt động học cách chế biến ẩm thực dân tộc cũng được triển khai, giúp du khách không chỉ thưởng thức mà còn trực tiếp tham gia quá trình chế biến các món ăn đặc trưng của người S’tiêng, M’nông như canh thụt, cơm lam, rượu cần… Những hoạt động này không chỉ giúp du khách có cơ hội khám phá, trải nghiệm mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thêm nhiều cơ hội việc làm ổn định cho người dân địa phương. Du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã và đang mang lại những hiệu quả tích cực, góp phần thay đổi đời sống đồng bào DTTS nơi đây.

Việc nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ  du lịch gắn với bảo tồn, phát huy và quảng bá các giá trị văn hóa của di sản, đồng thời tăng cường kết nối nhiều điểm đến, tạo các tour du lịch chuyên đề để du khách có cơ hội tìm hiểu sâu hơn giá trị của Vườn quốc gia Bù Gia Mập được xem là giải pháp phù hợp để phát triển ngành du lịch sinh thái của tỉnh Bình Phước.

Thời gian tới, Bình Phước sẽ tiếp tục đẩy mạnh thu hút đầu tư tại các khu, điểm du lịch đã được quy hoạch, đặc biệt là tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập. Đồng thời, tăng cường phát triển hệ thống sản phẩm có tính liên kết cao, trong đó có các sản phẩm du lịch văn hóa gắn với trải nghiệm, tôn vinh giá trị của các di tích lịch sử, di sản, từ đó góp phần phát triển ngành du lịch hiệu quả và nâng cao đời sống kinh tế của nhân dân.

Vũ Nhung