Hoàng Yến Chao là người dân tộc Tày nhưng là thổ ty, cai trị một vùng có tới trên 70% dân số là người Mông nên người dân quen gọi là "Vua Mèo”.
|
Sau thời gian dài cai trị và độc quyền phân phối hàng hóa trong vùng, để thể hiện sự giàu có và quyền uy của mình, “Vua Mèo” cho xây dinh thự bề thế giữa lòng cao nguyên Bắc Hà.
Dinh thự họ Hoàng được khởi công vào năm 1914, đến năm 1921 thì hoàn thành, do 2 kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc thiết kế, chỉ đạo thi công. Nhân công là những thợ xây giỏi nhất lấy trong các nhà tù, các bản làng và nhiều tỉnh miền xuôi. Công trình được làm tỉ mỉ từ khâu chọn đất đến việc nung trong lò, những người thợ phải làm từng viên gạch một và phải làm cả ngày đêm để hoàn thành công trình. Dinh vừa là nơi ở của gia đình Hoàng Yến Chao, Hoàng A Tưởng, song cũng như 1 pháo đài bảo vệ nhà họ Hoàng. Toàn bộ dinh có kiến trúc hình chữ nhật liên hoàn khép kín, với tổng diện tích 4.000m², có tường rào bảo vệ, bốn phía đều có lỗ châu mai và lính canh giữ.
Sau khi hoàn thiện, dinh thự nhà họ Hoàng trở thành biệt thự lớn nhất vùng Tây Bắc. Dãy nhà mặt trước của dinh thự được thiết kế như 1 cổng thành kiên cố nhưng không kém phần tráng lệ. Cả tòa nhà có 36 phòng chính với 3 dãy nhà chính, 2 dãy phụ và một sân rộng, là nơi diễn ra các hoạt động chính của nhà thổ ti. Khu nhà chính 2 tầng, diện tích 420m², thường là nơi hội họp của gia đình. 2 dãy nhà 2 bên, thấp hơn dãy chính, là nơi sinh hoạt của các bà vợ Hoàng Yến Chao và Hoàng A Tưởng. 2 dãy nhà phụ có kiến trúc đơn giản hơn dùng làm nơi ở cho quân lính, phu phen và người hầu. Ngoài ra, dinh thự cũng có cả hầm trú ẩn và thoát hiểm kiên cố.
Gần 100 năm trôi qua, Dinh thự nhà họ Hoàng vẫn còn gần như nguyên vẹn, sừng sững giữa đất trời cao nguyên. Tuy đã được sơn lại nhưng dinh thự vẫn giữ được nét cổ kính, uy nghi. Đến ngày nay, người dân quen gọi nơi đây là dinh “Vua Mèo” hay dinh Hoàng A Tưởng. Dinh thự được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai bảo tồn, làm điểm tham quan du lịch và coi như một dấu ấn lịch sử của vùng Bắc Hà.