Ở Tuyên Quang nghi lễ nhảy lửa có ở các dân tộc: Pà Thẻn, Dao, Cao Lan. Song, độc đáo và chuyên nghiệp hơn cả là nghi lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn, Hồng Quang (Lâm Bình). Nhờ sự độc đáo, kỳ bí của nghi lễ mà thường vào dịp đầu xuân năm mới, huyện Lâm Bình tổ chức Lễ hội Lồng tông và Ngày hội văn hóa các dân tộc đều đưa nghi lễ nhảy lửa vào trình diễn, quảng bá đến công chúng, thu hút hàng nghìn lượt khách du lịch tham gia.
Hiện nay, không chỉ chờ xem nhảy lửa trong các lễ hội, mà các nhiếp ảnh gia, du khách có thể xem nhảy lửa bất cứ lúc nào. Chỉ cần nhấc điện thoại lên đặt lịch, dịch vụ nhảy lửa tại thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang sẽ phục vụ chu đáo. Giá cũng phải chăng, từ 3 - 5 triệu đồng tùy vào quy mô, thời lượng nhảy. Nếu đoàn đông người xem, chụp ảnh thì chi phí càng rẻ.
Một tiết mục nhảy lửa của người dân tộc Pà Thẻn.
Anh Hoàng Văn Thức, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Lâm Bình cho biết, các nhiếp ảnh gia, du khách lên huyện vùng cao Lâm Bình đều hỏi về nghi lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn xã Hồng Quang. Để đưa nhảy lửa trở thành một sản phẩm du lịch, huyện cũng khuyến khích xã xây dựng đội nhảy lửa chuyên nghiệp. Chính quyền xã đã quan tâm chỉ đạo thực hiện, tạo điều kiện cho nhóm nhảy lửa được thành lập, tuyển chọn người, xây dựng quy chế hoạt động cụ thể. Bởi, ngoài làm dịch vụ du lịch, hoạt động này còn góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của người Pà Thẻn, thúc đẩy du lịch cộng đồng ở địa phương phát triển.
Có mặt tại sân nhà văn hóa thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang, chúng tôi lập tức bị thu hút bởi ánh lửa đang bập bùng dưới trời giá lạnh. Một đoàn nhiếp ảnh gia, khách du lịch khoảng 30 người đang vây quanh xem nghi lễ nhảy lửa. Anh Lê Hiếu, nhiếp ảnh gia ở Hà Nội làm Trưởng đoàn chia sẻ, anh đã biết nghi lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn mấy năm trước, nhưng hôm nay mới có dịp thuê dịch vụ này. Giá thuê là 5 triệu đồng, như vậy mỗi người bỏ ra khoảng 150 nghìn đồng là có thể được chứng kiến nghi lễ độc đáo này, vừa xem vừa chụp ảnh để ghi lại những khoảnh khắc chân thực nhất. Đội nhảy lửa có khoảng 20 người, bao gồm cả thầy cúng, người nhảy, người phục vụ củi, ánh sáng. Nói là nhảy “dịch vụ” nhưng đã diễn phải như thật, phải có đồ cúng tế, một lượng củi đủ lớn. Công tác chuẩn bị trước khi nhảy mất khoảng 2 tiếng và khoảng 2,5 tiếng nhảy chính thức thì kết thúc. Cái hay của việc thuê dịch vụ nhảy lửa là các nhiếp ảnh gia thoải mái đất diễn. Họ không bị vướng vào máy quay truyền hình hay ánh đèn sân khấu và đèn flash của máy ảnh, điện thoại. Địa điểm, ánh sáng khách có thể tùy chọn.
Ông Húng Văn Hín, thầy cao tay trong nghi lễ nhảy lửa ở thôn Thượng Minh, xã Hồng Quang khẳng định, từ ngày khôi phục nghi lễ nhảy lửa, cuộc sống của bà con vui và ý nghĩa hơn. Một số đoàn khách du lịch đã đến thôn Thượng Minh thuê nhà ở homestay để chụp, xem nhảy lửa. Không chỉ chụp ảnh nhảy lửa mà du khách còn lưu lại hình ảnh sinh hoạt của người dân qua ống kính, như: Phụ nữ Pà Thẻn dệt vải bên khung cửi, thiếu nữ Pà Thẻn trong trang phục truyền thống...
Với bản sắc dân tộc độc đáo, nghi lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn, xã Hồng Quang giờ không chỉ xuất hiện trong dịp đầu xuân năm mới, mà đã trở thành sản phẩm du lịch thu hút du khách trong và ngoài tỉnh bất cứ vào dịp nào trong năm. Đây chính là thế mạnh để địa phương tiếp tục khai thác, thúc đẩy du lịch trên địa bàn phát triển.
Bài, ảnh: Quang Hòa