Pa Thơm là thắng cảnh hang động hiếm hoi của tỉnh Ðiện Biên, thu hút ngày càng đông du khách.
Theo các nhà địa chất cho biết, ở vùng thung lũng giữa miền núi cao đá vôi, dưới bề sâu thường lắm mạch nước ngầm không bao giờ khô cạn (thế nên đồng bào địa phương đặt tên lòng chảo này là Nậm Loỏng), vì vậy thiên nhiên đã tạo ra những hang động rộng lớn, kỳ vĩ với rừng thạch nhũ vô vàn hình khối như Pa Thơm của Điện Bên hôm nay.
Ðường lên thăm động Pa Thơm là cả một hành trình thám hiểm hồi hộp mà thú vị. Mất khoảng một giờ ngồi xe hơi từ TP Ðiện Biên Phủ, qua các triền thung lũng với những thảm lúa và hoa bao bọc làng xóm ấm áp, du khách đã đến chân núi đá được phủ kín bởi rừng già âm u, mây mù bảng lảng, đầy vẻ hoang sơ và huyền bí. Vượt qua suối Nậm Rốm bằng bè mảng, du khách sẽ bắt đầu cuộc hành trình leo núi thử thách sức dẻo dai, có hương rừng và tiếng chim tiếp sức, dẫn lối.
Càng lên cao, du khách càng có cảm giác thích thú như lên xứ mây mù mờ ảo và khi cửa hang lờ mờ hiện ra phía trước; lúc đó, du khách nhìn xuống chân núi sẽ thật sự ngỡ ngàng bởi mình đang đứng trong cánh đồng mây trắng xóa vần vũ dưới ánh nắng mặt trời; lấp lóa dưới thung lũng là dòng Nậm Rốm mảnh như sợi chỉ thêu ngũ sắc.
Khi đến cửa hang, du khách sẽ bắt gặp chú voi nhũ đá khổng lồ đứng đợi khách từ hàng vạn năm trước - gợi ra cho du khách ý tưởng về một thế giới muông thú của thời hồng hoang huyền thoại. Chú voi hiền lành ngửng mặt nhìn trời vẻ mừng rỡ như sắp bật tiếng gầm gọi gió, cặp ngà bắt chéo trông thật lạ mắt.
Đi tiếp vào trong hang, du khách sẽ bắt gặp con trăn khổng lồ thân lớn ngang chiếc nong cỡ đại (dài khoảng 20m), da bóng loáng như vừa mới trườn ra từ đáy hang sâu thẳm. Vào sâu hơn nữa, du khách sẽ có dịp được ngắm rất nhiều các hình khắc thạch nhũ muôn hình muôn vẻ: tả gợi về đất trời, cỏ cây, muông thú, thiên thần và ác quỷ..., còn những hình khắc mang tính trìu tượng nhiều ẩn dụ thì triền miên không dứt; tất cả như là một kho mật mã chất chồng, khiến du khách phải dừng chân mải mê nhìn ngắm, tưởng tượng và suy ngẫm lẽ huyền vi trời đất.
Bên cạnh đó, nếu du khách muốn lần theo tích chuyện lâu đời về tình duyên trần thế, du khách hãy tới thưởng ngoạn động tiên lộng lẫy nằm trên con đường dẫn sâu xuống đáy hang: Căn phòng mờ ảo bỗng lấp lóa ánh vàng ánh bạc khi ngọn đuốc được thắp lên. Những mâm vàng, mâm bạc óng ánh được bầy dưới chân tường mầu trắng ngà tinh khiết. Chiếc giường đá trải nệm nhũ mượt mà, thấp thoáng sau bức màn gió mỏng mảnh được đan bằng sợi đá mà hệt như dệt bằng sợi bạc, có thể nhẹ lay trước gió... Kiệt tác về trang trí nội thất này của thiên nhiên được truyền tụng là dành cho ngày cưới một nàng tiên thuở xa xưa với một hoàng tử xứ Mường nhưng đám cưới không thành, vì tình duyên ấy không vượt qua được ngăn cách vời vợi của cõi trần bụi bặm và cõi tiên thoát tục. Ðộng tiên như một hoài niệm muôn đời về ước nguyện lứa đôi vĩnh cửu, nhưng hạnh phúc trần gian thì lại mong manh...
Nếu du khách có dịp đến Điện Biên, xin mời hãy ghé thăm Pa Thơm - địa danh luôn quyến luyến bước chân du khách.