Canh cá nấu măng tươi. Ảnh: Tư liệu

Cá bể nấu măng - món ăn đơn sơ, quê mùa mà sao gợi thương gợi nhớ đến thế. Nhìn những rổ măng vàng óng, mọng căng lại chợt nhớ đến câu thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm “Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/ Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao…”. Thú quê giản dị, hòa vào thiên nhiên ấy cũng khiến lòng người an yên.

Măng là loại thực phẩm được yêu thích của người dân nước ta. Tuy nhiên, để lấy được măng cũng rất công phu. Người ta dùng những dụng cụ chuyên dụng để chặt lấy, róc bẹ rồi cắt từng miếng nhỏ như con cờ. Sơ chế măng là khâu quan trọng để loại bỏ chất độc tự nhiên trong măng. Người ta thường ngâm măng vào nước muối, rồi luộc qua nước khoảng 2 - 3 lần, sau đó mới đem sử dụng.

Măng tươi hay măng khô đều có thể chế biến rất nhiều món ăn hấp dẫn, nhưng đậm đà nhất vẫn là nấu cùng cá bể. Kinh nghiệm ẩm thực dân gian đã từng đúc rút “Cá đồng nấu khế, cá bể nấu măng” cũng là vì lẽ đó.

Mà cá bể nấu măng cũng chẳng cần là những thứ hải sản đắt đỏ như chim, thu, nhụ, đé gì. Như cách nói dân mình, chỉ là nạm cá vặt (cá nhỏ, sống tầng nước nổi, đánh bắt gần bờ) như cá đốm, cá hổi, cá trích, cá lượng… cũng có thể tạo nên hương vị khó quên. Nồi cá nấu măng cùng các gia vị vừa ăn theo sở thích từng gia đình cũng là mơ ước no đủ của cuộc sống dân quê mình ngày xưa. Trong tiết trời se lạnh cuối thu đầu đông, trong bữa cơm nóng sốt quây quần gia đình, có đĩa cá bể nấu măng bỗng rưng rưng niềm hạnh phúc. Vài bát cơm cá mặn nấu măng rồi uống cốc nước chè xanh thì còn gì thú vị hơn.

Xưa cha thường nói vui với đàn con: “Có cá ăn vạ giờ cơm”. Còn bà thì ao ước: “Sống thì ăn cơm với cá thèn/ Đến khi chết xuống trống kèn mang đi”. Nhìn lũ con đang tuổi ăn tuổi lớn, mẹ nào nỡ can ngăn. Mắt mẹ ánh lên niềm vui mà cũng hiển hiện nỗi lo âu. Có thể rồi mai, mẹ lại chạy vạy cho đủ ăn tháng ba ngày tám, còn bấy giờ đâu nỡ lòng với nỗi thèm muốn của con.

Mua được mớ măng non, mẹ kỳ công ngâm rồi luộc. Lọ mọ chất vào thùng xốp gửi ra thị thành cho con. Măng đang vào mùa nên tươi ngon lại rẻ, chưa đầy vài chục nghìn đồng một cân, nhưng chất chứa cả tấm lòng thương con của mẹ.

Sợ thành phố xa hoa, khó tìm, mẹ còn gửi thêm mấy cân cá vặt xưa chị thích để nấu cùng măng. Chẳng có bếp củi kho liu riu, lem luốc tro than. Chẳng có sự tranh giành của anh chị em như xưa. Thời gian vội vã trong guồng quay cuộc sống. Gắp miếng cá bể nấu măng, nghe hương của núi rừng, hương của kỷ niệm ngấm vào mặn mòi trong nỗi nhớ rưng rưng.

Đinh Hạ