Trong tiếng Chăm, ginrong có nghĩa là “càng”; laya là “gừng”. Bánh ginrong laya nghĩa nôm na là bánh gừng có dáng nửa như “càng” cua, nửa như củ “gừng”.  Đây là loại bánh gắn bó với người Chăm, làm nên một phần văn hóa tinh thần của đồng bào Chăm.

Trong những dịp lễ hội, người Chăm thường làm bánh củ gừng ghim vào các que tre, cắm xung quanh chiếc trụ tròn bằng gỗ hay đất sét trang trí hoa văn sặc sỡ bằng giấy màu rồi đem chưng trên bàn thờ cùng với bánh tét, bánh gang tay. Đặc biệt nhất là vào dịp cưới hỏi, tết Katê, bánh củ gừng bao giờ cũng được đặt trên hết, là lễ vật quan trọng nhất. Đồng bào Chăm dâng cúng tổ tiên bánh gừng với mong ước cuộc sống ngày càng ấm no và hạnh phúc.

Phụ nữ Chăm tỏ ra rất khéo lèo với các món bánh. Chỉ với nguyên liệu chính là bột nếp, gừng tươi, đường cùng chút men rượu, người phụ nữ Chăm đã tạo ra những chiếc bánh hình củ gừng mang đầy hương vị hấp dẫn.

Khi làm bánh gừng, người Chăm sẽ cho nước sôi vào trong bột để cho bánh dẻo và nặn dễ dàng hơn. Lòng trắng và lòng đỏ trứng gà sẽ được đánh cho nổi rồi bỏ bột nếp vào trộn thật dẻo. Cuối cùng cho bột vào cối nhỏ giã nhuyễn rồi lấy lên từng nắm và bắt đầu nặn. Bánh được nặn thủ công, giống như hình củ gừng.

Bánh sau khi nặn xong bỏ vào chảo chiên khoảng 5 phút, cho thật vàng thì bánh mới cứng và giòn. Tiếp đó, lấy bánh ra nhúng vào nước đường đã thắng giúp bánh bóng mịn và không bị cong. Cuối cùng gắp từng cái lên mâm phơi cho khô để tăng độ giòn cứng.

Muốn cho bánh gừng để lâu mà vẫn giữ được độ giòn, người ta cho bánh chín nóng vừa mới lấy ra từ chảo dầu đang nóng nhúng vào nước đường được nấu với một ít gừng. Sau khi nhúng bánh được để chỗ có gió cho nhanh ráo.

Những chiếc bánh gừng được chế biến đơn giản nhưng lại có mùi vị thơm ngon, béo bổ, giòn ngọt từ bột nếp và trứng gà, trứng vịt. Tất cả những người phụ nữ người Chăm ở Ninh Thuận đều biết làm món bánh củ gừng này.

Tuy cách làm bánh đơn giản nhưng để có bánh ngon cũng cần có những bí quyết riêng. Trong đó, từng khâu đều phải lo chu đáo, cẩn trọng: gạo nếp thơm, hạt to, trắng đục và không bị gãy được ngâm và vo kỹ rồi đi xay và đăng bột cho ráo, hoặc cũng có thể xay gạo thành bột khô. Ngoài ra, dầu ăn dùng để rán bánh phải được khử bằng nửa chén tỏi giã nát để cho ra chiếc bánh gừng vàng óng, dậy hương thơm./.

Người Chăm còn gọi bánh ginrong laya là “bánh giận hờn” vì nó có ý nghĩa liên quan đến tích “Đá hòn vọng phu” của người Chăm - một câu chuyện cảm động về sự chờ đợi của người vợ. Nàng đã làm bánh gừng và mang lên tảng đá ngồi ăn và chờ chồng cho tới khi bị hóa đá. Người chồng lên thuyền đi chinh chiến xa mãi không trở về; người vợ ở nhà mòn mỏi chờ đợi. Mỗi chiều, người chinh phụ làm bánh ginrong laya đi xuống bãi biển ném xuống nhờ loài cá gửi đi cho chồng với lời nhắn nhủ mong chóng trở về sum họp. Lâu ngày, bánh ginrong laya hóa thành san hô trùng trùng dưới đáy biển Cà Ná với nhiều hình thù đẹp, lạ và bắt mắt…

Thạch Vinh