Dinh thự họ Vương trên cao nguyên đá Đồng Văn

Cập nhật: 31/01/2008

Nằm trên một khu đất cao giữa thung lũng có cây cối um tùm, khu dinh thự họ Vương là một di tích kiến trúc nghệ thuật độc đáo thuộc xã Lũng Phìn, huyện Đồng Văn, cách tỉnh lỵ Hà Giang 125km.

Dinh thự họ Vương là chỗ ở kiêm pháo đài của dòng họ Vương Chính Đức. Nơi đây lưu giữ bằng chứng phản ánh chế độ thổ ty phong kiến miền núi điển hình của dân tộc Mông ở Đồng Văn - Hà Giang xưa.

Vương Chính Đức vốn là người lao động của Thổ ty Hoàng Tự Bình nhưng lại có uy tín trong vùng nên được Pháp cất nhắc lên làm Chánh tổng. Khi Hoàng Tự Bình già yếu (vào đầu thế kỷ 20), Vương Chính Đức lên thay. Khi bắt tay xây dựng cơ dinh cho dòng họ mình, Vương Chính Đức đã mời thầy địa lý người Tàu đi khảo sát khắp vùng và đến thung lũng Sà Phìn, thầy địa lý đã chọn vùng đất này, vì địa thế ở đây nổi lên như mai rùa, được coi như là nơi thần kim quy dựng nghiệp. Hai ngọn núi phía trước như hai mâm xôi có thể nuôi sống con cháu muôn đời. Còn phía sau là bức tường thành vòng cung ôm lấy dinh thự, nếu dựa lưng vào đó dòng họ sẽ vững chãi. Toàn bộ dinh thự họ Vương xây trong 8 năm và tốn khoảng 150.000 đồng bạc trắng. Hầu hết thợ xây dựng là người Hồi vùng Vân Nam (Trung Quốc) và những tốp thợ giỏi nhất người Mông.

Dinh thự họ Vương có quy mô không lớn. Tổng thể dinh thiết kế theo lối kiến trúc đời Thanh (Trung Quốc) trên nền diện tích khoảng 1.200m2. Xung quanh nhà xây tường bao bằng đá, dày 60 - 80cm, cao 2,5 - 3m. Toàn bộ kiến trúc nhà Vương được tạo dựng bằng nguyên liệu đá xanh, gỗ thông, gỗ pơ-mu, ngói đất nung già được chạm trổ công phu hình rồng, phượng, dơi,... tượng trưng cho sự quyền quý và hưng thịnh. Bước chân lên 15 bậc đá vào trong dinh, ngay cổng đầu tiên du khách sẽ thấy tấm hoành phi sơn son, thếp vàng có chữ “Biên chinh khả phong” có nghĩa là “Chính quyền biên cương này mạnh”. Theo sử sách ghi lại, bức hoành phi này do vua Nguyễn ban phong cho Vương Chính Đức. Hiện trong nhà còn lưu giữ hình ảnh Vương Chính Đức mặc trang phục quan triểu Nguyễn.

Khu nhà gồm 4 nhà ngang và 6 nhà dọc đều làm 2 tầng với 64 buồng chia làm tiền dinh, trung dinh và hậu dinh. Tường xây bằng đá, trong ốp ván, cột kèo gỗ, sàn lát gỗ, mái ngói máng, có hàng hiên lợp ngói ống trang trí hoa văn chữ Thọ. Bố cục ngôi nhà cao dần từ ngoài vào trong. Khu nhà dài 56m, rộng 20m, cao từ 10 - 12m. Ngoài ra, còn có các ngôi nhà phụ như: bếp, bể nước, nhà kho và chuồng ngựa... Trước khi bước chân vào dinh thự, về phía trái là khu mộ dòng họ Vương gồm hai ngôi mộ. Một là của người vợ cả Vương Chính Đức, một là mộ của người con - Vương Chí Sình, người đã được Bác Hồ đặt tên là Vương Chí Thành khi ông về Hà Nội làm đại biểu quốc hội khóa I của nước Việt Nam Dân chủ Công hòa. Cả hai ngôi mộ đều được làm bằng đá với những nét chạm khắc tinh xảo. Trên mộ của Vương Chí Sình còn khắc đôi câu đối do Hồ Chủ tịch tặng: Tận trung báo quốc - Bất thụ nô lệ.

Khu dinh thự họ Vương đã được Bộ Văn hóa -Thông tin (cũ) công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia từ năm 1993. Hiện ngành Du lịch Hà Giang đang xây dựng dự án kêu gọi đầu tư trùng tu tôn tạo khu dinh thự họ Vương, xây dựng cơ sở hạ tầng và tổ chức các dịch vụ du lịch ở đây.

Tạp chí Du lịch