Nghe hát Soọng cô của người Sán Dìu

Cập nhật: 14/02/2008

Mỗi độ xuân về, khi công việc mùa màng đã xong xuôi, từ khắp các thôn, bản thanh niên nam nữ người Sán Dìu ở Vĩnh Phúc lại bắt đầu rủ nhau đi hát Soọng cô.

Hát Soọng cô - một loại hình xướng ca đặc sắc trong kho tàng văn nghệ dân gian truyền miệng đã được lưu giữ hàng trăm năm nay của người Sán Dìu tại Vĩnh Phúc. Họ sống rải rác quanh chân núi Tam Đảo, từ xã Ngọc Thanh (thị xã Phúc Yên) đến một số xã ở huyện Bình Xuyên, Tam Đảo, Tam Dương tới huyện Lập Thạch. Dân tộc Sán Dìu hiện có khoảng trên 34.000 người.

Mùa hát của người Sán Dìu bắt đầu từ 26, 27 tháng chạp kéo dài đến hết tháng giêng năm sau. Họ lần lượt đi qua bản mạn ngược từ xã Yên Dương, Bồ Lý, đến Đạo Trù, Đại Đình, rồi đến Hồ Sơn, Minh Quang, Hợp Châu (Tam Đảo. Đến mỗi làng, họ dừng lại một đêm, rồi hôm sau rủ luôn đám bạn hát của làng đó nhập vào đoàn đi xuống các làng mạn dưới.

Mỗi đêm hát đều theo các bước: chập tối hát gọi, mời nước, mời trầu. Nửa đêm hát hỏi: hỏi về quê quán, gia sự, tìm hiểu nghề nghiệp, thăm dò ý nguyện của nhau. Tiếp đó là hát chào, hát xin về, hát níu giữ nhau. Sáng ra, họ vừa tiễn nhau ra cổng vừa hát hẹn hò cho cuộc hát tới. Cứ thế, có khi họ hát đến bảy, tám đêm liền.

Ra giêng, các đám hát càng sôi nổi hơn. Tiếng hát vọng qua đồng, đến các thung lũng, qua nương, dội vào vách đá, hòa vào tiếng suối reo, theo gió tan vào rừng. Có biết bao đôi trai gái đã nên duyên từ những câu hát ấy. Hát Sọong cô còn diễn ra trong ngày vui trăm năm của đôi lứa, chúc cho cô dâu, chú rể mãi mãi hạnh phúc, chúc cho hai họ vui vẻ, thuận hòa. Hát Soọng cô không chỉ là những làn điệu dặt dìu, réo rắt như tiếng suối rừng, kèm theo đó còn là hàng vạn câu thơ - ca dân gian về tình yêu đôi lứa, tình yêu thiên nhiên, quang cảnh bản làng; ca ngợi tình nghĩa thủy chung vợ chồng, ca ngợi công đức cao cả của ông bà, cha mẹ, tổ tiên, răn dạy con người phải có đức, có nhân, tránh xa điều ác.

Hát Soọng cô chủ yếu là phần hát đối đáp giao duyên, sau đó là hát trong đám cưới. Soọng cô được hát theo sách, có bài bản, người đi hát phải thuộc sách hát, họ dẫn câu hát trong sách ra để hát đố; người đáp cũng nhờ thuộc sách mà trích ra những câu hợp cảnh, hợp tình để hát đáp câu đối phương hát hỏi. Người Sán Dìu học hát chủ yếu bằng truyền miệng. Để góp phần gìn giữ Soọng cô, hiện nay, một số xã của huyện Tam Đảo đã lập nên các đội hát Soọng cô với sự tham gia của cả người già, phụ nữ và thanh niên.

TTXVN