“Tết cơm mới” là một lễ hội thường được người Tày ở Đà Bắc tổ chức vào dịp cuối tháng 12 âm lịch hàng năm với ý nghĩa tổng kết một năm sản xuất, dâng thành quả lao động cúng đất trời, cầu mưa thuận gió hoà, công việc làm ăn phát đạt, tấn tới, mùa màng bội thu, tươi tốt, con cháu mạnh khỏe vào năm sau, đồng thời cũng là bày tỏ sự thành kính lên tổ tiên, ông bà, cha mẹ.

Theo anh Xa Văn Xiết (xóm Nà Mười, xã Mường Chiềng), để tổ chức được một lễ cơm mới, mọi thứ cần phải được chuẩn bị trước khi diễn ra lễ hội khoảng một tháng. Đầu tiên là phải vào rừng bẫy thú (sóc, chuột, nhím…) rồi đem về sấy khô và để dành đến khi tổ chức lễ hội sẽ mang ra kho lên. Tiếp theo, phải đan mâm cúng (dùng nứa để đan), làm đũa hoa, thổi cơm nếp để ủ rượu…

Được biết, mỗi lễ cúng cơm mới cần từ 4 - 5 mâm. Đồ lễ cúng đặt trong mâm bao gồm: vài đôi đũa hoa, 1 vò rượu mới có cắm cần trúc và sừng trâu, cốm, hoa chuối rừng, ớt, bánh, cá suối ướp chua, thính gạo, thịt lợn, gà, vịt, sóc, chuột, nhím khoai lang, khoai sọ, mía, quả cọ…

Thời gian tổ chức lễ cúng Cơm mới thường diễn ra vào cuối buổi chiều và thầy mo là người thực hiện lễ cúng này.

Nét độc đáo trong “Tết Cơm mới” của người Tày Đà Bắc là nghi lễ cúng cơm mới kết hợp với những điệu múa truyền thống, trong đó có múa gõ máng và múa hoa. Sau khi những điệu múa kết thúc cũng là lúc thầy mo hoàn thành phần mo mời trầu, tiễn ông bà tổ tiên. Cuối cùng là thời điểm bà con hàng xóm cùng dâng chén rượu tổng kết một năm cũ, chúc mừng mọi điều tốt đẹp trong năm mới.

Vì “Tết cơm mới” được tổ chức vào cuối tháng 12 âm lịch, bởi vậy ngay sau khi Tết này kết thúc, người Tày tiếp tục chuẩn bị đón Tết Nguyên Đán. Tết Nguyên đán là tết chính của người Tày ở Đà Bắc nói riêng, Hòa Bình nói chung, thời điểm này, hoa mơ, hoa mận, hoa đào nở trắng khắp núi đồi, không khí đón Tết ở đây cũng nhộn nhịp, náo nhiệt và tưng bừng không kém gì người Kinh.



                                                                                                                 Thanh Hải biên tập